Veel van onze huidige systemen zijn niet langer houdbaar. We zien dit terug in stijgende energie- en grondstofprijzen, lange wachtlijsten in de zorg en crises op de woningmarkt. Daarnaast worden we geconfronteerd met protestbewegingen, milieuproblemen en sociale ongelijkheid. De boodschap is duidelijk: fundamentele verandering is noodzakelijk. Zoals Jan Rotmans stelt: ‘We leven niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk.’
Transities spelen zich af op verschillende niveaus en binnen diverse domeinen zoals energie, grondstoffen, landbouw, zorg en onderwijs. Ze overlappen en beïnvloeden elkaar. Denk aan de mobiliteitstransitie, die afhankelijk is van een betrouwbare laadinfrastructuur, die op zijn beurt samenhangt met de energietransitie. Zonder voldoende groene energiebronnen verliezen elektrische voertuigen hun milieuvoordelen. Dit maakt transitieopgaven complex en onvoorspelbaar.
Interveniëren in transities
Interveniëren in transities betekent erkennen dat onhoudbare systemen fundamenteel en onomkeerbaar veranderd moeten worden. Maar hoe dat nieuwe, duurzamere systeem eruitziet, ontvouwt zich gaandeweg. Geen enkele organisatie of individu kan een compleet systeem alleen veranderen. Wat wél mogelijk is, is het oprekken van het eigen handelingsrepertoire om beter om te gaan met transitieopgaven en deze waar mogelijk te beïnvloeden.
Een belangrijke stap is in en tussen organisaties ruimte te creëren voor verandering. Dit vraagt om het serieus nemen van nieuwe inzichten en experimenten op kleine schaal. Door te verkennen, te ontdekken en te leren kunnen toekomstbestendige oplossingen ontstaan. Tegelijkertijd moeten verouderde structuren en processen worden afgebroken als ze een duurzame toekomst in de weg staan.
Kenmerken van transities
Transities hebben een aantal kenmerkende eigenschappen:
- Complexiteit: Veel systemen, actoren en niveaus zijn betrokken.
- Non-lineariteit: Transities verlopen schoksgewijs, met periodes van versnelling en stagnatie.
- Langetermijnproces: Diepe systeemveranderingen kosten vaak tientallen jaren.
- Multi-Level perspectief: Transities worden beïnvloed door interacties tussen niches, regimes en landschappen.
- Onzekerheid: Door de vele variabelen is het moeilijk te voorspellen hoe een transitie verloopt.
- Co-evolutie: Technologie, economie, cultuur en beleid ontwikkelen zich simultaan en beïnvloeden elkaar.
- Schaal- en systeemovergangen: Veranderingen vinden plaats op verschillende niveaus, van lokaal tot nationaal.
- Actoren en agency: Verschillende actoren spelen een actieve rol en beïnvloeden de transitie.
- Experimentatie en leren: Kleine experimenten zijn cruciaal voor innovatie en opschaling.
- Systeeminnovaties: Fundamentele veranderingen in technologie, regelgeving en marktstructuren zijn nodig.
De Transitiegids: Een praktisch hulpmiddel
Om organisaties, teams en individuen te ondersteunen in deze complexe processen, hebben we de Transitiegids ontwikkeld. Deze gids biedt een overzicht van interventies en praktijkvoorbeelden die helpen om met kleine, maar impactvolle stappen beweging te creëren in transities. De gids is een inspiratiebron en biedt handvatten om het handelingsrepertoire te vergroten. De interventies zijn geordend op basis van drie invalshoeken:
- Hoofd (cognitief): Analytische en strategische interventies gericht op het doorgronden van de transitieopgave.
- Hart (affectief): Interventies vanuit verbinding met dieperliggende waarden en emoties.
- Handen (actief): Praktische en uitvoerende interventies gericht op daadkracht en actie.
De gids richt zich op transitiemanagers, organisatieadviseurs, programmaleiders en iedereen die op zoek is naar betekenisvolle stappen in maatschappelijke vraagstukken. Doorgaan op de huidige voet is geen optie, maar met de juiste inzichten en interventies kunnen we bijdragen aan een duurzamere toekomst.
Kortom, als je beweging wilt creëren in transitieopgaven en duurzame impact wilt maken, is de Transitiegids een waardevol instrument.
De Transitiegids:
- Bevat 40 praktische interventies en praktijkverhalen die helpen om met kleine, maar impactvolle stappen beweging te creëren in grote maatschappelijke transities.
- Dient als inspiratiebron, overzichtelijk geordend op interventies gericht vanuit het hoofd (cognitief), vanuit het hart (affectief) of handen (actief).
- Geeft geen allesomvattende antwoorden, maar geeft wel handvatten om je handelingsrepertoire in transities te vergroten.
- Is een gids voor transitiemanagers, organisatieadviseurs, managers, programmaleiders, projectleiders, betrokken individuen en maatschappelijke organisaties die op zoek zijn naar betekenisvolle, kleine stappen in maatschappelijk vraagstukken.
- Is een vervolg op het magazine ‘Handelen in transities’ en het ‘Groot Interventieboek’.
Boek bestellen
De Transitiegids kun je bestellen bij Boom Management door te klikken op ‘Bestel’.
ISBN 9789024467266 | 224 pagina's | € 34,95 (inclusief btw en verzendkosten) | paperback | 1e druk
Ook kun je een aantal interventies inzien en een mooi praktijkverhaal lezen. Deze vind je hieronder:
- De narratieve benadering
- De BEANs methodiek
- De Transitiegarage
- Reflexieve monitoring
- De Futuring methode
- Het Transitiecanvas
- Praktijkverhaal: Elke regio telt
Podcast
Wil je meer weten over de inhoud van het boek? Luister dan naar De Boom Management Podcast, waarin auteurs Aniek Janssen en Boris Pulskens hier alles over vertellen, inclusief enkele favoriete interventies. Je kunt de podcast hieronder beluisteren (Spotify) of via Apple podcast.
Vragen?
Heb je een vraag of wil je met een van onze adviseurs sparren over de interventie die je het beste voor jouw vraagstuk kunt inzetten? Neem dan met één van de auteurs contact op.
