Om keuzes te maken voor het energiesysteem van de toekomst is het dan ook een grote uitdaging om inhoud, governance en stakeholders bij elkaar te brengen. We hebben samen met de provincie Zuid-Holland, netbeheerders en Generation Energy de aanpak Integraal Programmeren succesvol toegepast.
Regionaal niveau is sleutel
De sleutel tot het vormgeven van een robuust, efficiënt, innovatief en sociaal rechtvaardig energiesysteem, ligt op regionaal niveau, in de provincie. Daar ligt de veranderkracht. In de regio ontstaan én groeien lokale initiatieven en innovatieve ideeën. Een brede stakeholdergroep betrekken, met onder meer bedrijven, energie- en bewonersinitiatieven, is hiervoor essentieel. Integraal programmeren zorgt voor verbinding met andere ruimtelijke opgaven.
Ruimtelijke puzzel beter leggen
Daarom spelen alle sectoren een rol die ruimte in de fysieke leefomgeving en op het energienetwerk innemen, zoals woningbouw, industrie, mobiliteit en land- en glastuinbouw. Integraal programmeren zorgt niet alleen voor een betere prioritering in energie-infrastructuurprojecten, maar helpt de provincie Zuid-Holland om de ontwikkeling van het energiesysteem meer in samenhang met andere opgaven te programmeren. Daardoor wordt het energiesysteem én wordt de ‘ruimtelijke puzzel’ beter gelegd. Met behulp van kaartmateriaal maken we een ruimtelijke vertaling van het energiesysteem en maken we de energietransitie en ruimtelijke ontwikkeling tastbaar.
Verschillende talen
In het provinciaal toekomstbeeld hebben we het energiesysteem gekoppeld aan ruimtelijke opgaven. Integraal programmeren is namelijk niet alleen technisch, maar gaat ook over digitale, sociale, financiële en ruimtelijke vragen. Juist omdat netbeheerders, bedrijfsleven en medeoverheden met verschillende ‘talen’ spreken, was een open houding en gelijkwaardige samenwerking essentieel. Ook werden nieuwe (energie-) ontwikkelingen, kennis en expertise vroegtijdig gedeeld.
Co-creatief ontwerpproces
Samen met Generation Energy hebben we de provincie intensief begeleid in het proces en ondersteund bij de inhoudelijke uitwerking. Dit gebeurde in een co-creatief ontwerpproces. Tijdens bijeenkomsten in de regio’s hebben we input verzameld over hoe het energiesysteem en de sectoren in de regio zich tot 2050 kunnen ontwikkelen. Per regio hebben we, samen met de netbeheerders, de sectoren met de grootste energetische impact (lees energieverbruik en netcapaciteit) geïdentificeerd en de leidende principes (spelregels) geconcretiseerd per drager in te maken structurerende keuzes. Vervolgens hebben we alle input verwerkt in een concept Toekomstbeeld. Deze hebben we besproken in een stakeholdersessie met de gemeenten uit de regio’s. Uiteindelijk zijn gezamenlijk in co-productie met provincie en netbeheerders drie hoofdproducten opgeleverd:
- Toekomstbeeld
- Energiesysteem Afwegingskader
- Provinciaal MIEK 2.0.
Duurzaam en toekomstbestendig energiesysteem
Het Toekomstbeeld Energiesysteem geeft richting aan een duurzaam en toekomstbestendig energiesysteem in Zuid-Holland voor 2050. Het is meer toekomstgericht en legt meer nadruk op verschillende energiedragers, naast elektriciteit. Het laat het gewenste energiesysteem in 2050 zien en maakt de (benodigde) stappen en keuzes per energiedrager inzichtelijk. Dit geeft duidelijkheid aan overheden en sectoren om toekomstbestendige besluiten te nemen en te verduurzamen. In dit systeem moeten energievraag (nu vooral de focus) en -aanbod in balans worden gebracht, zowel in locatie als in tijd. Deze balans is door de provincie Zuid-Holland concreet gemaakt met verschillende scenario’s in het Energie Transitie Model (ETM). Die geven, samen met de keuzes uit het Toekomstbeeld, de ontwikkeling van de energie-infrastructuur aan. De prioritering van deze ontwikkelingen vragen om keuzes. Deze richtinggevende keuzes zijn vaak bovenregionaal – vandaar ook de provinciale insteek, en zijn in samenspraak met de betrokken partijen besproken. Resultaat is een pMIEK 2.0, dat meer gebaseerd is op een gezamenlijk, gewenst eindbeeld, heldere keuzes en verschillende scenario’s, met inzicht in de gevolgen voor het energiesysteem.
