Evalueer het Europese project Socrates 2.0 en formuleer lessen voor toekomstige samenwerking tussen publieke en private partijen op het gebied van slimme stedelijke mobiliteit.
Samenwerking
De evaluatie leverde concrete inzichten op over hoe publieke en private partijen effectief kunnen samenwerken in mobiliteitsprojecten.
Kansrijk verkeersmanagement
Interactief verkeersmanagement blijkt effectief: 20–40% van de weggebruikers volgen adviezen op en is bereid om te rijden voor comfort.
Wegbeheerders, de automotive industrie en serviceproviders werken – ieder voor zich – aan het geleiden van het verkeer en het informeren en adviseren van weggebruikers. Maar omdat ze hun middelen afzonderlijk inzetten, wordt het netwerk als geheel niet optimaal gebruikt. Soms leidt het er zelfs toe dat het verkeer vastloopt of een sluiproute zoekt. Nieuw elan is mogelijk door systemen in de auto en langs de weg samen te laten werken.
Experimenteel werken
In het project Socrates2.0 zijn in vier Europese stedelijke regio’s – Amsterdam, Antwerpen, Kopenhagen en München – diverse diensten voor interactief verkeersmanagement ontwikkeld en beproefd. Zo is bijvoorbeeld informatie over milieuzones en variabele snelheden in de auto gebracht. Maar ook is beproefd hoe het verkeer beter over het netwerk kan worden verspreid, bijvoorbeeld met vouchers voor de toltunnel in Antwerpen. En of het mogelijk is bij drukte fietsers meer ruimte te geven of auto’s te weren uit gebieden waar de luchtkwaliteit onvoldoende is. Om dit mogelijk te maken is het zogenoemde ‘Socrates2.0 cooperation framework’ ontwikkeld met verschillende samenwerkingsmodellen. Van relatief eenvoudig tot uitermate complex.
Europees schaalniveau
De experimenten vonden plaats onder de noemer Socrates2.0. Dat is een publiek-private samenwerking van overheden (wegbeheerders) en bedrijven (automotive industrie, serviceproviders en leveranciers van intelligente technologie). Het project liep van 2017 tot en met 2021 en is gesubsidieerd door de Europese Unie. In opdracht van het project Socrates2.0 heeft TwynstraGudde – in samenwerking met Arup en Goudappel – het project geëvalueerd en leiding gegeven aan het evaluatieteam.
Het evalueren van de verschillende samenwerkingsmodellen, toegepast in vier Europese steden was geen eenvoudige klus. Een adequaat evaluatieplan en een uitstekende uitvoering bleek de sleutel tot succes.
Tiffany VlemmingsProjectmanager Socrates 2.0
Vernieuwen en verankeren
De essentie van een experiment is dat je ervan leert. Je wilt niet alleen inzicht hebben in de geboekte resultaten maar vooral ook in de geleerde lessen. En je wilt ook weten of de diensten breder toepasbaar zijn. Vernieuwen én verankeren, daar gaat het om. Onze adviseurs hebben de evaluatie daarom samen met betrokken overheden en bedrijven uitgevoerd. Hen hebben we de vraag gesteld: wat zijn je verwachtingen en wat wil je precies leren? Op basis daarvan hebben we afspraken gemaakt over de benodigde data. Die data hebben we verzameld en geanalyseerd, onder andere met behulp van de door TwynstraGudde ontwikkelde samenwerkingsscan. Eerst per pilotregio en daarna als vergelijking tussen de vier pilotregio’s. Hierdoor zagen we bijvoorbeeld hoe de manier van samenwerken ook afhangt van de cultuur in een land. Vervolgens hebben we de volwassenheid van de diensten beoordeeld en wat er nodig is voor het opschalen naar andere stedelijke regio’s in Europa.
Win-win-win
Uit de evaluatie blijkt dat interactief verkeersmanagement kansrijk is. Twintig tot veertig procent van de weggebruikers volgt een advies op. Ook blijken weggebruikers best bereid een paar minuten om te rijden, vooral als ze dat een meer comfortabele reis oplevert. Maar een voorwaarde voor het realiseren van impact op straat is, dat een groot aantal weggebruikers wordt bereikt. Er is een brede samenwerking nodig. Om dat voor elkaar te krijgen, moet de samenwerking voor alle partijen iets opleveren: overheden, bedrijven en weggebruikers. Een win-win-winsituatie. In de praktijk is dat vaak de lastigste puzzel.
Handvatten voor vervolg
De lessen die in Socrates2.0 zijn geleerd worden benut om verschillende diensten die zijn ontwikkeld en beproefd, een vervolg te geven. Interactief verkeersmanagement brengt verschuivingen in de rolverdeling tussen overheden en bedrijven met zich mee. De evaluatie biedt daarvoor handvatten. Daarbij gaat niet zozeer om de technologie, maar vooral om de governance van de samenwerking.
De in Socrates 2.0 geleerde lessen laten zien dat er kansen liggen om via publiek-private samenwerking het verkeersmanagement te verbeteren.
Henk Jan KwakernaatSenior adviseur Rijkswaterstaat
Waarom TwynstraGudde?
TwynstraGudde heeft bewezen ervaring met lerend evalueren. We brengen leervragen en verwachtingen in kaart, helpen om continu te verbeteren en goed samen te werken, en geven inzicht in geboekte resultaten en geleerde lessen. We zijn thuis in de wereld van innovaties in slimme en duurzame mobiliteit en helpen om die vernieuwingen te verankeren.
