Gemeente Rotterdam Ontwerptraject voor Rotterdam als voorbeeldstad in een digitale wereld

De gemeente Rotterdam wil zich ontwikkelen tot voorbeeldstad in de digitale wereld. Om erachter te komen wat daarvoor nodig is, moet je heel goed begrijpen waar het over gaat. In samenwerking met de gemeente hebben we het probleemveld ontrafeld en een ontwerpproces ingericht om daar mee aan de slag te gaan. Het resultaat is een roadmap waarmee Rotterdam drie fases doorloopt. Daarmee wil de stad een voorbeeld worden voor hoe je omgaat met de impact van digitale technologie.

Digitale technologie verandert onze levens in hoog tempo. Techbedrijven weten razendsnel in te spelen op behoeften waarvan we vandaag nog niet weten dat we ze morgen hebben. Binnen tien minuten boodschappen laten bezorgen, altijd een elektrische deelscooter bij de hand, vanuit je huis online een sportles volgen, het kan allemaal. Hoe kan je je daar als openbaar bestuur het beste toe verhouden? Elke innovatie omarmen? Ben je dan een digitale voorbeeldstad? Bestaande beleidskaders werken niet altijd goed bij dit soort vragen. Daarom is in Rotterdam gekozen voor ontwerpdenken.

Ontwerpend op weg naar de digitale wereld

Design Thinking is uitermate geschikt voor vragen waarbij je nog niet weet hoe het eindbeeld er uit moet zien. We weten nog niet wat de digitale toekomst voor de stad gaat brengen. De gemeente weet wel dat de impact groot is, en dat zij daar richting aan wil geven. Daarnaast is de rol van Rotterdammers cruciaal. Want de stad wordt gevormd door de mensen die er in leven. In een ontwerpaanpak staat de beleving van eindgebruikers van de stad – de Rotterdammers – centraal.

Begrijpen wat de opgave is

Samen met de Rotterdamse Chief Digital Officer en zijn medewerkers zijn we aan de slag gegaan op basis van de ontwerpmethode frame innovation. In de eerste fase hebben we benoemd waarom Rotterdam de noodzaak voelt digitale voorbeeldstad te worden: om de kansen van digitalisering voor de stad waar te maken, en de keerzijden voor te zijn. Een voorbeeld van zo’n keerzijde is dat de overheid de gevaren niet overziet door de snelheid van nieuwe initiatieven, of dat de stad geleefd wordt door de macht van technologie.

Genoeg redenen voor gemeente Rotterdam om een actieve rol te spelen in de digitale transformatie, en dat is een grote uitdaging. Want in de digitale wereld wordt het complexer door het makkelijker te maken. Er wordt gekozen dat je niets te kiezen hebt. We moeten veranderen om dezelfde waarde voor de stad te kunnen leveren. En daarom wil Rotterdam richting geven, maar we weten nog niet waar naar toe. Om voorbeeldstad te worden, gaat Rotterdam deze uitdagingen aan, gaat de stad het anders doen en de status quo doorbreken. Hoe de gemeente dat doet? Dat hebben we uitgewerkt in de roadmap.

'De voorbeeldstad moet worden vormgegeven met iedereen die iets over Rotterdam wil, kan of zou moeten zeggen. Als designer heb ik methoden om de mensen over wie het gaat te betrekken bij een opgave, maar zie dat maar eens toe te passen bij een overheidsorganisatie. Daarin helpen de social designers van TwynstraGudde mij met hun expertise. '

Elke Wennekers, designer, CDO office gemeente Rotterdam

Stappen zetten met de roadmap: Nieuw perspectief ontwikkelen

We hebben een roadmap opgesteld in drie fases: begrijpen, ontwikkelen en doen. In fase twee uit de roadmap, de ontwikkelfase, werken onderzoeksteams in drie verschillende sporen perspectieven uit voor Rotterdam als voorbeeldstad in een digitale wereld. In het eerste onderzoeksspoor, 'realiteit en feiten' brengen wetenschappers en experts in kaart wat we al weten vanuit verleden, heden en nabije toekomst. In onderzoeksspoor twee 'subjectiviteit en waarden' exploreert een onderzoeksteam met empathisch onderzoek welke maatschappelijke en publieke waarden centraal moeten staan in een digitaliserende stad. Het derde onderzoeksspoor is 'surrealiteit en beleving', waarin kunstenaars onze toekomstige digitale wereld verkennen.

Met de inzichten uit het onderzoek op zak wordt de volgende stap gezet: het ontwerpen van nieuwe perspectieven op de stad in de digitale wereld. Zo worden nieuwe oplossingsrichtingen gecreëerd en worden mensen in de stad uitgenodigd om medemaker te worden van Rotterdam in de digitale wereld.

'Een succesvolle stad in een digitale wereld start met een visionair perspectief. Een perspectief dat meerdere decennia beslaat. Zonder dat perspectief doe je losse projecten, en daarmee kom je er niet. We moeten een niveau van innovatie moeten gaan omarmen dat voorbij het incrementele gaat, en begint en eindigt met de waarden en de burgers van de stad.'

Bas Boorsma, Chief Digital Officer, Rotterdam

Plannen uitvoeren

De perspectieven uit de verschillende onderzoekssporen leiden samen uiteindelijk tot een concreet handelingsperspectief voor de derde fase uit de roadmap: doen. Daarin draait het om concrete interventies testen, verbeteren en implementeren. Deze oplossingen geven vorm aan de stad en bieden de basis voor nieuwe beleidsafwegingen. Zo wordt Rotterdam de voorbeeldstad voor een digitale wereld, waarin Rotterdammers, samen met gemeente en andere partners, maker zijn van de stad waarin zij leven.

Waarom TwynstraGudde?

Onze kennis van ontwerpmethoden en de ervaring die we hebben met het inrichten van ontwerpprocessen, leiden tot voorstellen die aansprekend, voorstelbaar en uitvoerbaar zijn. We bouwen een beweging van mensen en partijen die zich verbinden aan een gedeeld perspectief. Daarbij verliezen we de ambities van onze opdrachtgevers niet uit het oog. We werken veel in gemeenten, waardoor we de dynamiek van gemeentelijke organisaties, gemeentebesturen en gemeenteraden goed aanvoelen. We luisteren, sparren, organiseren en zorgen dat inspiratie niet verloren gaat. Behalve onze ervaring en expertise in ontwerpdenken, leveren we ook praktische ondersteuning, bijvoorbeeld bij de selectie van geschikte partners voor het uitwerken van een ontwerpproces. Daarmee zijn zowel ideeënvorming als ondersteuning bij de uitvoering bij ons in goede handen.