Herstel het vertrouwen tussen collega’s en leidinggevenden na een periode van groei, maatschappelijke druk, interne spanningen en meldingen bij vertrouwenspersoon en Raad van Toezicht.
Vertrouwen versterkt
Het vertrouwen in het leiderschap is versterkt door het bespreekbaar maken van spanningen en het creëren van wederzijds begrip.
Gedeeld leiderschap
Er ontstond een gedeeld perspectief op leiderschap, wat de samenwerking en besluitvorming binnen de organisatie heeft verbeterd.
Organisatie in beweging
De organisatie kwam in beweging richting een cultuur van openheid en gezamenlijke verantwoordelijkheid.
De groei van het aantal leerlingen, corona, een verbouwing, maatschappelijke onrust en botsingen tussen leidinggevende en leerkrachten leidde tot meldingen bij de vertrouwenspersoon en Raad van Toezicht. Hoe werk je aan het herstel van vertrouwen tussen collega's en leidinggevenden?
Vijf stappen naar herstel van vertrouwen in onderwijsteams
Afgelopen jaren hebben we vanuit TwynstraGudde veel onderwijsinstellingen (helaas moeten) bijstaan in het herstel van vertrouwen in onderwijsteams. Dit doen we door de dialoog weer op gang te brengen in de volgorde van vijf processtappen.
- Ten eerste geven we plek aan de gevoelens en emoties waar medewerkers mee rondlopen. Erkenning van verschillende ervaringen is dus stap één.
- Stap twee is collectief erkennen dat iedereen vanuit de beste bedoelingen, namelijk goed onderwijs voor alle leerlingen, elke dag opstaat om naar school te gaan.
- Dan komt stap drie, namelijk erkennen dat er verschillende perspectieven en geen 'schuldigen' zijn. Enerzijds sta je dus niet alleen in je ervaring, maar anderzijds is jouw waarheid niet de enige!
- Dan komt stap vier, waarin je als team samen zicht krijgt op de patronen die ontstaan in de samenwerking. Als jij dit, dan ik dat en zo ontstaat... Het gaat om zicht krijgen op wat jouw gedrag oproept bij de ander.
- En dan pas naar stap vijf, wat kunnen we in de toekomst anders doen en hoe houden we elkaar daarin scherp?
Zo hebben we het ook aangepakt bij deze school. We begeleidden naar aanleiding hiervan diverse gesprekken en diagnosesessies. Eerst spraken we met het leiderschapsteam, waaronder het bestuur van de scholenstichting, de directie en de coördinatoren. Daarna volgden gesprekken met leerkrachten, ouders en leden van de medezeggenschapsraad van de basisschool. Ook maakten oud-medewerkers daar deel van uit, omdat met hun vertrek ook hun verhalen waren vertrokken.
Wat zijn onze inzichten?
Samen met de opdrachtgever heeft TwynstraGudde een antwoord op deze vraag vormgegeven, zodat het team de kwaliteit van hun leiderschap en samenwerking kan verbeteren. Dit heeft geleid tot de volgende inzichten voor het verbeteren van de samenwerking:
- Leren van het verleden
Ons onderzoek was toekomstgericht. Het belangrijkste voordeel van een toekomstgericht onderzoek is dat het niet gericht is op het aanwijzen van schuldigen voor fouten uit het verleden. In plaats daarvan richt het zich op het begrijpen van de patronen in samenwerking en leiderschap die tot de huidige situatie hebben geleid. Dit stelt betrokkenen in staat hun ervaringen te delen en te reflecteren op hun eigen rol, zonder angst voor beschuldigingen. - Waarderen van perspectieven
De individuele en groepsgesprekken waren er niet alleen op gericht om informatie op te halen over het verleden, het heden en de toekomst van de basisschool, maar ook om een veilige basis te creëren, waarin deelnemers leren om hun eigen perspectief in te brengen. Een groepsgesprek zorgde voor verwerking van ervaringen, begrijpen van elkaars perspectieven en herstel van vertrouwen. - Maatwerk voor de toekomst
De lessen voor de toekomst vereist een zorgvuldige afweging van de behoeften van de betrokkenen en de interventies die hierop aansluiten. Als er incidenten hebben plaatsgevonden, dan gaan er veel verhalen de ronde. Door naast een collectief verhaal te vormen van het verleden en nuance aan te brengen in de verschillende belevingen, kan er maatwerk worden geboden voor deze verschillende groepen medewerkers. - Leiderschap is van iedereen
Leiderschap wordt naar ons inziens collectief vormgegeven. Dit betekent dat het bestuur, de directie, de leerkrachten, de MR en de andere professionals binnen de school gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor goed leiderschap. Rolduidelijkheid, gezamenlijke verantwoordelijkheid en aanspreken of feedback zijn daarbij cruciaal. - Veilig (esca)leren
De rode draad in onze bevindingen is het belang van leiderschap en structuur. Veel wisselingen op leiderschapsposities, een beperkte overdracht en onduidelijkheid over de rol van het bestuur, P&O en de vertrouwenspersoon bij incidenten heeft gezorgd voor onvoldoende aandacht voor een professionele samenwerking. Elke medewerker moet het pad kennen, en veilig kunnen bewandelen, om te reageren op situaties. - Participatief vormgeven aan de toekomst
De ontwikkeling van een nieuw schoolplan bood voor het team van de basisschool een kans om samen regie te nemen over de ontwikkeling van het onderwijs. Hierbij is het belangrijk om coördinatoren en andere professionals, en niet alleen de directie, in positie te brengen. Zowel binnen de school, als met descholenstichting.
Waarom TwynstraGudde?
De professionals van TwynstraGudde hebben veel ervaring met leiderschapsontwikkeling binnen het onderwijs en andere sectoren. Daarbij gaan denken en doen in onze visie hand in hand. Wij hanteren zowel een persoonlijke, mensgerichte en veranderkundige manier van werken als een resultaatgerichte, analytische en organisatiekundige aanpak. We combineren hiermee de unieke combinatie van ‘hard’ en ‘zacht’.
