Hoe krijgt de gemeente Leeuwarden grip op het brede duurzaamheidsprogramma Volhoudbaar 2.0 en inzicht in voortgang, effecten en samenwerking om duurzame doelen te realiseren?
Grip op voortgang
Helder inzicht in projecten en effecten om duurzaamheidsdoelen concreet te sturen.
Samen leren
Monitoren én leren: stimuleert samenwerking en kennisdeling tussen alle betrokkenen.
Impact zichtbaar
Maakt abstracte ambities meetbaar en bespreekbaar voor bestuur, raad en partners.
We troffen een heel betrokken programmateam en een gemeente die al veel had uitgezocht en op papier gezet. Er zijn veel projecten gestart, initiatieven genomen. Tegelijk bleek het lastig om goed grip te krijgen op de voortgang van de verschillende onderdelen van het programma. Met vragen als: kun je een cijfer hangen aan biodiversiteit? En wat zijn goede indicatoren voor het tegengaan van hittestress? Maar ook: hoe houd je overzicht, hoe leer je van wat je doet, hoe meet je de effecten, welke data zijn er en met wie moeten we samenwerken om tot resultaten te komen?
Niet alleen monitoren, ook samen leren
We zijn gestart met een verkennende fase waarin werd geïnventariseerd wat er al was op het gebied van monitoring en inzicht en wat de ambities zijn in het programma Volhoudbaar 2.0. Al snel werd duidelijk dat er behoefte was aan een aanpak die niet alleen monitort, maar ook uitnodigt tot samen leren. Daarom kozen we voor een lerende monitor, gebaseerd op het Doelen-Inspanningen Netwerk (DIN) dat al in het programma was ontwikkeld.
Dit met als doel om voortgang op duurzaamheidsdoelen samen in kaart te brengen en daarmee te kunnen sturen op het realiseren van de duurzame doelen. Om goed te kunnen sturen is inzicht nodig. Inzicht in het effect dat het programma heeft op de hoofddoelen van het programma maar ook zicht op de voortgang van de projecten. Op die manier kun je zicht krijgen in hoeverre de dingen die je doet goed gaan maar ook afleiden of je de goede dingen doet.
Sessies met intern en extern betrokkenen
Om het leerproces te borgen hebben we per pijler sessies gedaan waarin we de doelen, inspanningen en baten in kaart hebben gebracht. Niet als een papieren exercitie, maar als een gezamenlijk leerproces. Per sessie spraken we met sleutelfiguren uit de gemeente en externe partners over wat we willen bereiken – meer biodiversiteit, minder CO₂-uitstoot, een circulaire economie en hoe we dat concreet maken en kunnen meten. We werkten met ER-doelen, baten en indicatoren. Dit leidde ertoe dat er inzichten werden uitgewisseld, nieuwe manieren van samenwerken werden gestimuleerd en bijvoorbeeld ook informatie over de impact van duurzaamheidsinspanningen kon worden gedeeld en gekoppeld. De koepelorganisatie Circulair Friesland bracht bijvoorbeeld haar expertise in op het gebied van circulariteit.
Inzicht in voortgang, knelpunten en kansen
De uitkomsten zijn verwerkt in een monitoringsinstrument dat inzicht geeft in voortgang, knelpunten en kansen. Het is geen afrekentool, maar een hulpmiddel om inzicht te hebben en daarmee het goede gesprek te voeren. Over wat werkt, wat schuurt, en waar we kunnen bijsturen. De gemeente heeft nu een systeem waarmee ze het gesprek met bestuur en raad kan voeren op basis van inhoud en data.
Reflexieve monitor
Deze opdracht hebben we samen uitgevoerd met Bizaline. Bizaline heeft een monitoringssysteem ontwikkeld die inzicht biedt op de voortgang ten opzichte van doelen en ambitie. In de gemeente Leeuwarden gebruikten we deze voor het inrichten van een reflexieve monitor, gericht op leren en doen. De monitor werd met elkaar ingevuld en aangevuld. Zo wordt voortgang steeds beter in kaart gebracht. Dit geeft input voor het gesprek over de voortgang van het programma en manieren waarop doelen nog beter behaald kunnen worden.
In de periode van programma Volhoudbaar 2.0 zijn we erin geslaagd om beter te sturen op het behalen van doelen door deze helderder te formuleren. Dit heeft het eigenaarschap binnen de organisatie versterkt.
Peter LuimstraGemeente Leeuwarden
Waarom TwynstraGudde?
TwynstraGudde heeft in Leeuwarden het proces begeleid waarin doelen, inspanningen en baten niet alleen zijn geordend, maar ook tot leven zijn gekomen. Onze adviseurs zijn thuis in maatschappelijke duurzaamheidsthema’s en weten hoe je in een complexe context mensen verbindt en eigenaarschap vergroot. We faciliteren het goede gesprek, zorgen voor structuur en helpen om abstracte ambities te vertalen naar concrete acties. Daarbij staan we naast de opdrachtgever en brengen we verschillende afdelingen en rollen samen rond een gedeeld doel. Onze aanpak maakt impact zichtbaar - om te leren, te verbeteren en samen verder te komen.
Ook in Alblasserdam hebben we samen met het programmateam monitoring ingericht voor hun duurzaamheidsprogramma, zoals hier beschreven. Wil je meer weten? Of ben je ook op zoek naar begeleiding bij het opzetten van een lerende monitor voor je duurzaamheidsprogramma?
