Werken aan transities

Met onze adviseurs, managers en opleiders dragen we bij aan duurzame, maatschappelijke veranderingen. De uitdagingen zijn groot, maar onze kracht ligt in daadkracht. We krijgen maatschappelijke transities werkend.

Maatschappelijke transities

Impact

Opleiden

Wie we zijn

Bij TwynstraGudde werken mensen met zeer uiteenlopende expertises. Onze adviseurs, managers en opleiders vullen elkaar aan en dagen elkaar uit. Want samen komen we verder. Een oplossing is pas goed als die uitvoerbaar is. En als onze samenleving er blijvend wat aan heeft. We krijgen maatschappelijke transities werkend.

Ontdek

Recente vacatures
Executive search

Adviseur contracteren en aanbesteden van vitale infrastructuur

Wil jij bijdragen aan een vitale infrastructuur in Nederland? Onze adviseurs werken aan complexe projecten en programma’s in de bouw, infrastructuur, energie en....

Solliciteer nu
Aanbesteden en contracteren

Medior interim manager Openbaar Bestuur

Wij geloven dat de huidige uitdagingen in de publieke sector om nieuw leiderschap vragen. Hiervoor is een nieuwe generatie managers nodig. Managers die opgaven...

Solliciteer nu

Impact

Als aanjager van verandering staan we boven de belangen en tussen de partijen. We leven ons in, verkennen, analyseren, verhelderen, verbinden en ontwikkelen. We breken open wat in beton gegoten lijkt te zijn. Versnellen wat vast dreigt te lopen en brengen projecten tot een goed einde. Zo maken we blijvend impact op morgen.

Onze impact

Onze resultaten bij opdrachtgevers
TwynstraGudde_60jaa_wit
Werken bij

    Waar wij aan werken

    Met onze adviseurs, managers en opleiders dragen we bij aan duurzame, maatschappelijke veranderingen. Denk aan de energietransitie en de klimaatdoelen, de toekomst van de landbouw, goed onderwijs, passende zorg, oplossingen voor de krapte op de woningmarkt en hoe we het best van A naar B reizen. De uitdagingen zijn groot, maar onze kracht ligt in daadkracht. We laten transities werken.

    Wie we zijn

    Onze adviseurs en managers hebben uiteenlopende expertises en voelen zich verantwoordelijk voor de uitvoering. Duurzaamheid is een integraal onderdeel van onze werkwijze.

    ‘De Refugee Talent Hub brengt werkgevers en vluchtelingen dichter bij elkaar.’

    Jasper Oudshoorn, Adviseur Zorg

    Impact op morgen

    Wij voelen ons betrokken bij de wereld om ons heen en werken aan urgente vraagstukken. Alles om Nederland verder te helpen en transities werkend te maken.

    Recente vacatures
    Slimme en duurzame mobiliteit

    Inhousedag Stad van de Toekomst

    Ben jij student, starter of professional met minder dan 2 jaar werkervaring en wil je ervaren hoe het is om als adviseur bij TwynstraGudde te werken? Kom dan naar onze Inhousedag 'Stad van de toekomst'. En ervaar zelf hoe jij kunt werken aan verschillende opdrachten zoals 1) het sneller...

    Solliciteer nu
    Zorg

    Medior interim manager Openbaar Bestuur

    Wij geloven dat de huidige uitdagingen in de publieke sector om nieuw leiderschap vragen. Hiervoor is een nieuwe generatie managers nodig. Managers die opgaven behapbaar kunnen maken, die mensen kunnen inspireren en motiveren en die....

    Solliciteer nu

    Bijeenkomst wind op zee Energiesysteem van de toekomst vraagt om ingrijpende veranderingen

    Om te leren over ketensamenwerking in de energietransitie, hadden wij vier gasten op bezoek bij TwynstraGudde. Zij werken bij organisaties die windenergie ontwikkelen en exploiteren op zee: windmolenbouwer (Ørsted), netbeheerders die energie gaan transporteren naar land (TenneT en Gasunie) en een (toekomstig) industrieel gebruiker van windenergie (Tata Steel). Samen vormen zij een keten: aanbod, transport en afnemer. Hieronder leest u in het kort wat wij van deze ontmoeting leerden en welke uitdagingen ter sprake kwamen. De hoofdvraag die we hebben: wie is de hoeder van het energiesysteem van de toekomst? Wie is en wie voelt zich verantwoordelijk? 

    Toegevoegd door Marieke von Berg op 15 mei 2025

    Iedere ketensamenwerking midden in een transitie wordt stevig op de proef gesteld, ook deze. Om goed te begrijpen voor welke inhoudelijke uitdagingen de samenwerking staat, hier in het kort de uitdagingen van aanbod, transport en vragers van energie vanaf de Noordzee.

    Aanbodkant

    Het realiseren van windenergie op zee is een actueel vraagstuk. Aanbiedingen op nieuwe tenders voor wind op zee lopen terug in Europa. De marktomstandigheden zijn het afgelopen jaar behoorlijk verslechterd. De prijs voor materialen als staal en koper is fors gestegen. De rente op financieringen steeg, net als de kosten van arbeid en voor onderhoud. Dat maakt de bouw van windparken een stuk duurder, en dat bedrijven die windmolens bouwen terughoudender zijn om in nieuwe parken te investeren. De sector kijkt hoe zij de realisatiekosten kan verlagen, bijvoorbeeld door standaardiseren. In Rotterdam is een windbouwer die een grote productiefaciliteit heeft gebouwd voor turbines van 200+meter, maar een jaar later is de standaard windturbine al weer hoger geworden en is de investering van die faciliteit alweer achterhaald. Dus meer standaardiseren en langere tijd één standaard aanhouden zorgt ook voor meer schaalvoordelen en kostenverlaging 

    Daarnaast is de industrie nog terughoudend met het aangaan van zogenaamde Power Purchase Agreements voor duurzaam opgewekte elektriciteit. Dit geeft prijsdruk, waardoor ontwikkelaars niet altijd ‘de juiste verkoopprijs’ kunnen realiseren. Daarom pleit de branche voor oplossingen zoals een Contract for Difference, een instrument waarin (kort gezegd) een partij het prijsverschil tussen (in de businesscase aangenomen) kosten en verkoopprijs afdekt. En dus het risico voor de ontwikkelaar overzichtelijker wordt.  Daarnaast is er op de langere termijn meer flexibele vraag naar energie nodig, en uiteindelijk ook naar meer flexibel vermogen. 

    Transport  

    De energie-infrastructuur op de bodem van de Noordzee moet voor een groot gedeelte nog worden aangelegd. TenneT investeert miljarden in infrastructuur op zee op basis van verwachte uitrol van windparken en verwachte groei in elektriciteitsvraag. Er wordt vaak gezegd dat netbeheerders te laat zijn met investeringen doen en dat er niet proactief wordt ingespeeld op groei. Maar nu is tevens het risico dat de investeringen in de infra straks klaar zijn maar de windparken er niet op tijd liggen. Daarmee is deze investering niet rendabel vanwege stagnering in de vraag naar duurzame energie en de ontwikkeling van windparken die veel langzamer gaan dan gedacht. Gasunie staat in de startblokken voor de ontwikkeling van het waterstofnet op zee. Het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG) is voornemens Gasunie formeel voor deze rol aan te wijzen, de rol van ‘netbeheerder van het waterstofnetwerk op zee’ bestaat op dit moment nog niet in de wet.  

    Vraagkant  

    De industrie gaat vergroenen en heeft volop ideeën in ontwikkeling. Op dit moment is de vraag naar groene stroom en waterstof onvoldoende concreet in de praktijk om daar aanbod en transport op te programmeren. Het geheel is een kip-ei dilemma. Op dit moment is de prijs te hoog om te investeren in het groene alternatief, waardoor er weinig vraag is, maar om de prijs omlaag te krijgen moet er meer geïnvesteerd worden.  

    Windmolen op zee

    Welke lessen haalden wij uit de bijeenkomst? 

    Nu we deze uitdagingen beschreven hebben, komen we bij de vraag: wie is hoeder van het energiesysteem van de toekomst? Wie voelt en wie is verantwoordelijk voor het ‘geheel’?

    Voor het bouwen aan een energiesysteem van de toekomst, zijn er ingrijpende veranderingen nodig. Ook in hoe je samenwerkt met elkaar. In deze transitie (en enorme verbouwing van het energiesysteem), is het zaak dat je intensief samenwerkt binnen én buiten je organisatie. We haalden een aantal lessen uit onze bijeenkomst:

    Formeel is er een directieve samenwerking

    Laten we eens kijken hoe je samenwerkt, buiten je organisatie. Dat is dus een samenwerking in de keten, waarbij je je eigen wettelijke kaders behoudt, en de samenwerking opzoekt om toe te werken naar nieuwe ideeën, producten en afspraken.  

    Bij TwynstraGudde kennen we drie vormen van samenwerken: een directieve samenwerking, een collectieve samenwerking, en een connectieve samenwerking. Wij zien in deze keten formeel een directieve samenwerking. Het ministerie van KGG heeft een ambitie geformuleerd, samen met partijen. Die ambitie is geformaliseerd in de Routekaart Wind op zee. De andere partijen hebben mede vormgegeven aan de routekaart, echter hebben zij geen collectieve samenwerking geformaliseerd. De andere partijen zijn formeel vanuit Rijksoverheid gebonden aan wettelijke kaders en regelgeving. Tijdens de bijeenkomst bleek dat er informeel de ruimte opgezocht wordt buiten die formele rol de samenwerking op te zoeken.  

    Er is informeel een gevoelde gezamenlijke verantwoordelijkheid

    De partners in de wind op zee-bijeenkomst laten zien dat er intensief buiten hun organisatie samengewerkt wordt. En dat deze partners al langere tijd voorbij hun eigen belang kijken. Joël Meggelaars vertelde: ‘Wind op zee is een middel, geen doel op zich.’ En dat is belangrijk: want wie is de hoeder van de goed functionerende keten?  

    Partijen in deze keten werken intensief samen, en zoeken daarbij de ruimte op binnen hun wettelijke taken. Maurice Vos van Gasunie laat weten dat bijvoorbeeld de II3050-scenario’s zijn voortgekomen uit een eerder initiatief van TenneT en Gasunie. TenneT en Gasunie vonden elkaar in de ambitie om samen energie-scenario’s te ontwikkelen, en begonnen met de Infrastructure Outlook, wat later geformaliseerd is. Een ander voorbeeld va North Sea Wind Power Hub (NSWPH) is ongeveer vergelijkbaar. Na het klimaatakkoord van Parijs lag er een grote uitdaging. Binnen TenneT is toen het idee ontstaan voor de NSWPH-studie. Gasunie is kort daarna ook aangesloten. Dat heeft een aantal jaren gelopen met interne financiering, waarna er Europese subsidies beschikbaar zijn gesteld voor de uitvoering. En daarmee werd ook dat initiatief formeler.  

    Informeel leiderschap is nodig om innovatie te bevorderen

    Wanneer je die gezamenlijke opgave en ambitie als keten hebt geformuleerd, zijn die inhoudelijke uitdagingen in de wind op zee keten er natuurlijk nog steeds. Innovatie is nodig om de uitdagingen in deze keten vooruit te helpen. Het omarmen van informeel leiderschap is cruciaal voor een succesvolle ketensamenwerking en het stimuleren van innovatie. En informeel leiderschap was zeker aanwezig in ons gesprek. Zo vertelde Thomas Aksan (van netbeheerder TenneT) dat het idee van een Target Grid is ontstaan, echt aan de keukentafel, omdat hij en collega's bij TenneT wakker lagen van het feit dat we in de energiewereld onvoldoende vooruitkijken. En vaak zijn er inhoudelijk gedreven medewerkers die aan de keukentafel goede ideeën bedenken. Informeel leiderschap is volop aanwezig in een keten, van binnen en van buiten organisaties die nu actief zijn in de keten. De kunst is, om dit leiderschap te vinden en te faciliteren. Informele leiders zetten vaak de opgave en het vraagstuk centraal, en kijken voorbij hun organisatiebelang.

    De rol ‘hoeder van het energiesysteem’ is complex: een collectieve samenwerking kan helpen

    Organisaties kennen doelen, hebben wettelijke taken en kaders. Dat zijn in onze sector inhoudelijke doelen om de klimaatdoelen van Parijs te halen. Het zijn energietransitie-doelen. Het gaat om groener staal produceren bijvoorbeeld, of het vergroten van onze energie-onafhankelijkheid. Een goede ketensamenwerking, of een informelere samenwerking, kent een transitie-opgave. Dat is een opgave waarin een gezamenlijke urgentie en gezamenlijk belang gedeeld wordt.

    Je zou kunnen stellen dat de Rijksoverheid de ‘hoeder’ is van systeemintegratie van het energiesysteem (dat is dus meer een directieve samenwerking), maar het is onmogelijk om dit doel vanuit één organisatie te realiseren en daar verantwoordelijkheid voor te dragen. Die gezamenlijk opgave ligt, zoals eerder beschreven, buiten één organisatie. En daarom het formuleren van een gezamenlijke ambitie ook. Doordat die rol van hoeder van systeemintegratie nog niet altijd duidelijk belegd is of gepakt wordt, laten we te veel over aan korte termijn marktdynamiek en durven we de stip op de horizon niet te plaatsen, of zijn we bang om onjuiste keuze te maken.

    Onzekerheid en perspectief

    Iets wat ook duidelijk naar voren kwam uit onze bijeenkomst, is dat alle aanwezige ketenpartners diepgaande kennis hebben van hoe de gehele keten werkt, en daarom begrip hebben voor elkaar rol en positie in de keten. Omgaan met onzekerheid is iets wat iedere organisatie in de keten anders doet. In hoe je omgaat met die onzekerheid, zit veel voeding om van elkaar te leren, en begrip te krijgen voor ieders rol in de energietransitie.

    Bouwend aan het energiesysteem van de toekomst, hebben we inspiratie nodig. Als belemmeringen weggaan: aan welke toekomst kunnen we dan samen bouwen? Op weg naar een robuust, betaalbaar, en efficiënt energiesysteem. Voorbij de pijpleiding. Voor bij de kabel. Voorbij de molen. Voorbij de productie van staal: wat zien we dan? Wat hebben we dan samen bereikt?

    'Wie is de hoeder van het energiesysteem van de toekomst? Wie is en wie voelt zich verantwoordelijk?'

    De Routekaart Wind op Zee heeft hier enorm aan bijgedragen om dit perspectief te schetsen, en partijen te verbinden. De ketenpartners geven aan dat de deelnemers aan deze routekaart ‘als familie’ voelen. Vanwege de nieuwe meer uitdagende omstandigheden is er een ‘herstart’ nodig in de keten van wind op zee. Waarin er ook zeker naar Europese schaal wordt gekeken, met voldoende oog voor de vraagontwikkeling, voor flexibiliteit in het energiesysteem. En mogelijk voor een herijkte verdeling van netwerkkosten. Zodat de keten van wind op zee in het energiesysteem van de toekomst een middel is en blijft voor concurrentiekracht en bijdraagt aan energie-onafhankelijkheid.  

    Waarom TwynstraGudde?

    Bij TwynstraGudde helpen we met diepgaande kennis van het energiesysteem in het bevorderen en opzetten van samenwerkingen, en met inhoudelijke vergezichten op dat energiesysteem van de toekomst. Nieuwsgierig geworden? Neem vooral contact met ons op.

    Meer lezen van over het energiesysteem van de toekomst? Onze adviseurs hebben een whitepaper geschreven over het maken van een gemeentelijke energievisie.

    Download het whitepaper. 

    Bijeenkomst wind op zee

    Energiesysteem van de toekomst vraagt om ingrijpende veranderingen

    — Marieke von Berg
    Terugblik inspiratie-event Projectmanagement 15 april 2025

    Omgaan met onvoorspelbaarheid in complexe projecten

    Sophie de Jong

    Podcast ‘Energiehelden aan het woord'

    Hannah Plandsoen

    Alle mensen

    Alle mensen

    Impact op morgen

    Werken met TwynstraGudde betekent samen maatschappelijke transities werkend krijgen. Met advies, management oplossingen en opleidingen helpen we mensen en organisaties bij duurzame veranderingen. Onze kracht ligt in daadkracht. In het creëren van oplossingen die werkbaar zijn én werkbaar blijven. Samen met onze opdrachtgevers werken we aan een samenleving die schoon, veilig, gezond en weerbaar is. Zo maken we blijvend impact op morgen.

    Blijf op de hoogte

    TwynstraGudde logo
    Impact op morgen.