Wat is een moderne overheidsorganisatie eigenlijk? Welke stappen zet je om een gemeentelijke organisatie meer flexibel en wendbaar te maken? Is de vorming van een regiegemeente het beste antwoord? Overal in Nederland zoeken programmabureaus van gemeenten, bestuurders en gemeentesecretarissen naar alternatieven en inspirerende vernieuwingen. De gemeente Zundert heeft in dit verband in de periode tussen 2016 en 2020 een indrukwekkende metamorfose laten zien.
Programmatisch werken
De directeur (Catharine Verberne) en de gemeentesecretaris (Guus Broos) zochten de modernisering in een brede transformatie van de organisatie; programmatisch werken was daar een belangrijk onderdeel van. Met steun van college en raad is de klassieke afdelingsstructuur losgelaten. Daarvoor in de plaats zijn programma’s ontwikkeld, waarbij een programma is gedefinieerd als een verzameling activiteiten gericht op een duidelijk omschreven doelstelling. Iedereen binnen en buiten de gemeente kan aan de programmadoelstellingen bijdragen. De klassieke hiërarchische structuur is losgelaten. Er zijn geen zuilen meer. In plaats van ‘ik ben van dit en jij van dat’ is het ‘samen zijn we van alles’. In het netwerk komen resultaten tot stand. Ook de rolverdeling tussen college, raad en de ambtelijke organisatie is veranderd. Burgers zitten aan tafel en participeren in de programma’s.
Inspireren, trainen en coachen
Namens TwynstraGudde heeft Helmuth Stoop de omslag naar programmatisch werken begeleid. Hij heeft vanuit zijn kennis van programmatisch werken meegedacht, perspectieven geschetst en visualisaties gemaakt. Ook heeft hij geholpen om de programma’s op te bouwen, teamleden te trainen en programmamanagers te coachen. Hiermee heeft hij geholpen om programmatisch werken binnen de gemeente Zundert werkend te krijgen.
Veel impact
Voor de gemeentelijke organisatie is de impact groot. Medewerkers hebben andere posities gekregen. Sommigen hebben de gemeente verlaten, overigens zonder gedwongen ontslagen. Nieuwe medewerkers die de nieuwe manier van werken omarmen, zijn toegetreden. Ook de nieuwe burgemeester, Joyce Vermue, is enthousiast pleitbezorgster van deze manier van werken. Openingstijden van loketten voor documenten en vergunningen zijn verruimd. Inwoners, bedrijven en organisaties in Zundert worden als gast welkom geheten, zoals een restaurant haar gasten welkom heet. Burgers worden sneller dan voorheen bij planvorming betrokken en worden uitgenodigd ook zelf initiatieven naar voren te brengen.
Waarom TwynstraGudde
Programmatisch werken is één van de kerncompetenties van TwynstraGudde. In ons whitepaper ‘Essenties van programmamanagement’ beschrijven we welke thema’s relevant zijn bij het opzetten en managen van een programma. Helmuth Stoop is specialist op dit gebied en combineert die kennis met zijn ervaring bij publieke organisaties. Hij zit dicht bij de opdrachtgever en zoekt aansluiting bij de vraagstukken die ertoe doen.
Artikel met tien succesfactoren
Steeds meer gemeenten bewegen zich in de richting van een netwerkorganisatie, meestal nog heel verkennend. Voor deze gemeenten heb ik, samen met de gemeente Zundert, een artikel geschreven met tien succesfactoren die je als gemeente in kunt zetten op weg naar een netwerkgemeente.
Boek De Karavaan
De gemeente Zundert heeft over de Zundertse aanpak een boek uitgebracht:
Catharine Verberne en Guus Broos, De Karavaan; Op weg naar een moderne overheidsorganisatie, juni 2020.
Helmuth Stoop is co-auteur van dit boek. Kijk voor meer informatie op:
www.zundert.nl/dekaravaan
