Programma U Ned Beoordelingskader voor MIRT Onderzoek metropoolregio Utrecht

De metropoolregio Utrecht is de draaischijf van Nederland, zowel voor spoorlijnen als snelwegen. Hoe vind je in dit gebied de komende twintig jaar ruimte voor 80.000 arbeidsplaatsen, meer dan 100.000 woningen, duizenden hectares landschappelijk groen en energieopwekking? Voor het twee jaar durende MIRT Onderzoek hiernaar heeft TwynstraGudde het beoordelingskader opgesteld. Dit leidde tot het ontwikkelperspectief Utrecht Nabij.

De opdrachtgever voor het MIRT Onderzoek naar verstedelijking en bereikbaarheid in de metropoolregio Utrecht is het Programma U Ned. Dit is een samenwerkingsverband van de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Economische Zaken en Klimaat, provincie Utrecht, gemeente Utrecht, de zogenoemde U10-gemeenten, Rijkswaterstaat, ProRail en NS. TwynstraGudde is een van de adviesbureaus uit het consortium dat dit MIRT Onderzoek uitvoerde. De grootste uitdaging bij deze opdracht voor ons: alle bestuurlijke eisen en belangen van betrokkenen in één perspectief verenigen. Dat lijkt onmogelijk, maar is het niet.

Beoordelingskader opstellen

Hoe wijs je met zoveel betrokkenen concrete gebieden aan voor wonen en werken, groen en recreatie, energieopwekking en bereikbaarheid? De bestuurlijke opgaven, belangen, wensen en ideeën over de inrichting van de metropoolregio Utrecht komen niet altijd overeen. Uiteindelijk is er wel een keuze nodig voor één ontwikkelperspectief. Om die keuze te helpen maken, stelden wij - samen met collega's van Decisio - een beoordelingskader op. Daarin hebben we de bestuurlijke doelen en beoordelingscriteria verzameld en geordend, om verschillende modellen en ontwikkelrichtingen te vergelijken.

Toewerken naar één ontwikkelperspectief

Bij de start van dit MIRT Onderzoek zijn vijf modellen voor verstedelijking gemaakt. Deze liepen uiteen van focus op de Utrechtse stadsregio, ontwikkelen rondom bestaande knooppunten, de as Utrecht - Amsterdam, de as richting Den Haag tot ontwikkelen langs de oostflank. Toetsing van deze modellen aan het beoordelingskader leidde tot zeven inzichten over bereikbaarheid en verstedelijking rond Utrecht. Dit leverde door verder trechteren drie focusgebieden op. Na een nieuwe beoordelingsronde en MKBA-quickscan bleek het ontwikkelingsperspectief Utrecht Nabij het meest optimaal.

'Het beoordelingskader gaf ons zo objectief mogelijke beslisinformatie: harde data en expert-judgements, in een compact overzicht. Het was vervolgens aan alle bestuurders om samen besluiten te nemen over de te varen koers voor de regio.'

Adriaan van Doorn, gemeente Utrecht en Hannah Cremers, Ministerie van IenW

Binnenstedelijk of buitengebied

Nieuwe woningen en banen komen in het ontwikkelperspectief Utrecht Nabij in het stedelijk kerngebied en rond grotere regionale ov-knooppunten. Dit is in lijn met de trend van binnenstedelijk bouwen in Nederland. De keuze tussen binnenstedelijk bouwen of bouwen in het buitengebied heeft in dit MIRT Onderzoek diepgaande discussie opgeleverd. Binnenstedelijk bouwen blijkt weliswaar duurder en minder eenvoudig uitvoerbaar, nabijheid heeft wel de sterkste positieve impact op de maatschappelijke doelstellingen uit het beoordelingskader: een gevarieerde, gezonde leefomgeving met stedelijke voorzieningen, een aantrekkelijk buitengebied, recreatiemogelijkheden, goede bereikbaarheid en baankansen. Daarom is gekozen voor binnenstedelijk bouwen.

Waarom TwynstraGudde?

Onze bijdrage aan Utrecht Nabij laat zien waar wij als adviseurs een sterke bijdrage kunnen leveren aan een complex MIRT-traject. Wij leveren het beoordelingskader waarmee de verantwoordelijke bestuurders en betrokkenen een afgewogen keuze kunnen maken. Dit gebeurt niet van de ene op de andere dag, maar op basis van langdurige, intensieve samenwerking. In dit MIRT-project hebben we daarbij gekozen voor een iteratief werkproces waarin we de voortgang, issues en dilemma's wekelijks bespreken. Op basis van duidelijke bestuurlijke deadlines en beslismomenten zijn we stap voor stap afgegaan op het einddoel, de keuze voor één ontwikkelperspectief, met brede steun van een zeer diverse groep opdrachtgevers.