Effectieve publiek-private samenwerking is cruciaal voor het versterken van de weerbaarheid tegen militaire en hybride dreigingen, zoals benadrukt in de Kamerbrief van 6 december 2024. Het kabinet ambieert een 'maatschappij waarin overheid, publieke en private partners, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen en inwoners zoveel mogelijk voorbereid zijn op maatschappelijke ontwrichting en het vermogen hebben deze te weerstaan, op te vangen en ervan te herstellen.' (p. 4). Landen zoals Zweden en Finland hebben al laten zien dat publiek-private samenwerking een cruciale factor is om invulling te geven aan deze ‘whole of society’ benadering (NIPV, 2024). In deze landen werken de overheid en het bedrijfsleven bijvoorbeeld nauw samen om vitale processen, zoals energievoorziening en logistiek, operationeel te houden in tijden van crisis.
Waar publieke partijen regie voeren bij het waarborgen van nationale veiligheid, het stellen van kaders en het coördineren van crisisrespons, kunnen private partijen expertise, innovatiekracht en operationele slagkracht leveren. Burgers spelen hierin ook een belangrijke rol door zelf- en samenredzaamheid binnen de samenleving. Kortom, PPS is een belangrijke factor in de weerbaarheidsopgave.
Kenmerken van PPS
Publiek-private samenwerking (PPS) verschilt van traditionele samenwerkingsvormen, vooral door de uiteenlopende doelen en werkwijzen van de overheid en het bedrijfsleven. In een publieke samenwerking – bijvoorbeeld tussen een gemeente en een veiligheidsregio – is er vaak een wettelijke taak waaruit een gedeeld maatschappelijk doel volgt. Denk aan het verbeteren van de lokale en regionale veiligheid. De partijen werken vanuit vergelijkbare principes, zoals het dienen van het algemeen belang en transparantie, en zijn tot op zekere hoogte bekend met elkaars werkwijze. Bij PPS ligt dat anders: waar publieke organisaties veelal opereren vanuit wettelijke taken en publieke verantwoording, zijn private partijen doorgaans meer gericht op waardecreatie, efficiëntie en financiële resultaten. PPS brengt organisaties met verschillende achtergronden, belangen en werkwijzen samen. Deze verschillen vragen om een aanpak die recht doet aan het overbruggen van deze verschillen, expertise op het gebied van samenwerken en organisatiekunde voor het vormgeven van een samenwerkingsstructuur.
Onze aanpak
Eerder beschreven we al een aantal cruciale bouwstenen voor het opzetten van nieuwe vormen van samenwerkingsverbanden in deze weerbaarheidsopgave. TwynstraGudde heeft specifiek voor PPS een eigen methodiek ontwikkeld, bewezen in de praktijk, die de basis legt voor het opzetten en uitvoeren van een succesvolle publiek-private samenwerking. Deze methodiek kent verschillende stappen. Eerst verdiepen we ons in het vraagstuk en brengen we de sleutelfiguren in kaart aan de hand van een strategische omgevingsmanagementanalyse. Na deze verkenningsfase geven we aan de hand van ons PPS-model vorm aan vijf essentiële factoren:
.png?width=750&height=589&name=S2784-Figuur-samenwerkingsruit-nieuw%20(1).png)
- Gedeelde ambitie: het is belangrijk dat samenwerkingspartners gedeelde ambities hebben en dat deze ambities concreet zijn omschreven. Dit helpt bij het creëren van een gedeeld beeld bij de opgave en waar alle partijen voor samenwerken. Wij helpen bij het formuleren van die ambitie.
- Transparantie in belangen: een samenwerking is pas succesvol als partners goed inzicht hebben in elkaars belangen. Dat inzicht bieden we met verschillende werkvormen om hierover het gesprek te voeren, bijvoorbeeld de halen/brengen kaart.
- Publiek-private besluitvormingsstructuur: voor gezamenlijke inzet en investeringen zijn ook gezamenlijke besluiten nodig. Dit kan alleen op basis van een governancestructuur die recht doet aan die gelijkwaardigheid. Alle partijen hebben een gelijke stem en moeten dus ook ‘ja’ zeggen tegen voorstellen. Wij richten deze governance in, zodat gezamenlijke besluitvorming mogelijk wordt.
- Transparantie in financiële en maatschappelijke business case: om inzicht te krijgen in de financiële haalbaarheid van de samenwerking doen partijen er goed aan om samen een business case op te stellen. Zo brengen we kosten, opbrengsten en verschillende manieren van bekostiging in kaart, maar ook de maatschappelijke waarde van het project. Bijvoorbeeld hoe wordt bijgedragen aan maatschappelijke weerbaarheid en daarmee aan maatschappelijk rendement.
- Onafhankelijke procesregie: de vijfde succesfactor is onafhankelijk procesmanagement. De inzet van een persoon die geen belang heeft bij de uitkomsten van de business case wekt vertrouwen in een onafhankelijk, transparant en collectief proces tussen de partners met individuele belangen. De adviseurs van TwynstraGudde hebben ruime ervaring met deze procesrol.
Onze ervaring
TwynstraGudde is expert op het gebied van samenwerking en publiek-private samenwerkingsverbanden. Wij hebben de bovenstaande PPS-methodiek in de praktijk succesvol ingezet voor het opzetten van publiek-private samenwerkingsverbanden in verschillende domeinen. In het veiligheidsdomein begeleiden wij momenteel een PPS rondom innovatieve brandbestrijding binnen een Veiligheidsregio. Ook werken we op nationaal niveau aan publiek-private samenwerking tussen verschillende sectoren voor de bescherming van vitale Noordzee-infrastructuur. Daarnaast zijn we betrokken bij het inrichten van een platform voor inzet in crisissituaties van zorgprofessionals die inmiddels niet meer in de zorg werkzaam zijn. Andere voorbeelden zijn het begeleiden van een PPS in de energietransitie en in de mobiliteitssector.
Onze inhoudelijke domeinkennis, bekendheid met de organisaties in verschillende sectoren en onze expertise rondom PPS sluiten goed aan bij de weerbaarheidsopgave waarbij wordt ingezet op publiek-private samenwerking in en tussen verschillende domeinen.
Aan de slag?
Staat uw organisatie zelf voor de opgave om de weerbaarheid te versterken? Is daarbij samenwerking met andere publieke en private partijen nodig en wilt u hierover van gedachten wisselen? Neem dan contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek. Of lees verder over samenwerken, evaluaties of over onze projecten in het veiligheidsdomein.
