Onderzoek hoe emissies bij aanleg van een waterstofbuisleiding vergaand kunnen worden beperkt en vertaal dit naar aanbestedingshandvatten.
Kansen en knelpunten
Onderzocht welke mogelijkheden en obstakels er zijn om stikstofemissies tijdens de aanleg van de waterstofbuisleiding sterk te reduceren.
Maatregelen in kaart
In kaart gebracht drie typen maatregelen: uitfaseren vervuilend materieel, schone energiedragers en procesoptimalisatie voor minder voertuigkilometers.
Aanbestedingsadvies
Geanalyseerd hoe aanbesteding kan sturen op emissiereductie en vier effectieve momenten in het traject gedefinieerd.
De Nederlandse bouw moet duurzamer. Ook de stikstofuitstoot tijdens de bouwfase telt mee bij het verkrijgen van de benodigde vergunningen. Een significante reductie van stikstofemissies is geen keuze meer, maar een noodzaak. Zeker sinds het afschaffen van de bouwvrijstelling door de Raad van State op 2 november 2022.
Waterstofbuisleiding
De waterstofbuisleiding (voorheen HyTransPort) van Port of Rotterdam en Gasunie wordt de ruggengraat van de waterstofinfrastructuur in Rotterdam en daarmee onderdeel van het landelijke waterstofnetwerk. De opdrachtgever wil alle mogelijkheden benutten om de aanleg van de leiding emissiearm te realiseren. Zo zijn boren en grondverzet voorbeelden van activiteiten die (nog) veel uitstoot veroorzaken. De uitstoot van mobiele werktuigen en voertuigen zoals graafmachines, kranen of vrachtwagens moet daarom sterk worden gereduceerd. TwynstraGudde onderzocht welke mogelijkheden er zijn en hoe de opdrachtgever daar in de aanbesteding op kan sturen.
Inzicht in maatregelen
Allereest onderzochten we de kansen en knelpunten om emissies bij de aanleg van de waterstofbuisleiding vergaand te reduceren. We hebben drie typen maatregelen op voertuig- en machineniveau in kaart gebracht:
- Uitfaseren van bestaand vervuilend materieel, bijvoorbeeld door maximumeisen aan emissies te stellen.
- Introductie van schone energiedragers zoals elektriciteit en waterstof voor bouwmaterieel.
- Procesmaatregelen voor het slimmer inrichten van de bouwprocessen en bouwlogistiek om daarmee voertuigkilometers te beperken.
Aanbesteding als middel
Nog te vaak wordt een aanbesteding als instrument ondergewaardeerd als het gaat om het verminderen van de stikstofuitstoot. Daarom hebben we ook onderzocht hoe de opdrachtgever door een slimme aanbesteding marktpartijen kan verleiden de juiste maatregelen te treffen. We hebben vier momenten in het aanbestedingstraject gedefinieerd die daarvoor kansen bieden: vaststellen behoefte, voorbereiding, selectiefase en gunningsfase.
- Bij het vaststellen van de behoefte en het definiëren van de scope van de opdracht is het belangrijk om direct na te denken over de wensen, eisen en mogelijkheden die in de markt beschikbaar zijn om de emissies te beperken.
- Tijdens de voorbereiding is het essentieel om te inventariseren waar de markt behoefte aan heeft in de bouwfase. Bijvoorbeeld aansluitingen op het hoofdstroomnetwerk. Als de opdrachtgever deze regelt, kan direct elektrisch worden gewerkt.
- Selectiecriteria zijn bij uitstek geschikt om organisaties te selecteren die aantoonbaar aandacht besteden aan innovatie en de inzet van elektrisch bouwmaterieel. Vragen om referentieprojecten zorgt voor een sterke incentive.
- Gunningscriteria die betrekking hebben op het project zelf kunnen worden ingezet om te sturen op emissiereductie. Het toekennen van de meeste punten voor de marktpartij met de minste uitstoot is een effectieve sturingsmethode.
Een praktisch advies
We hebben de resultaten van de studie vastgelegd in een handzaam rapport met veel praktische voorbeelden. Dit rapport biedt Gasunie en Port of Rotterdam handvatten om in de aanbesteding effectief te sturen op emissiereductie. Het waterstofnetwerk Rotterdam draagt daarmee niet alleen in de gebruiksfase bij aan een schone energievoorziening; ook tijdens de bouwfase worden emissies vergaand beperkt.
Waarom TwynstraGudde?
TwynstraGudde is nauw betrokken bij de energietransitie in Nederland. Bijvoorbeeld als kwartiermaker, adviseur, onderzoeker, projectleider of programmamanager. Onze adviseurs hebben bovendien kennis van aanbestedingsrecht en contracteren. Door die combinatie van kennis zijn we in staat integrale adviezen te geven over verduurzaming: van idee tot uitvoering.
