De energietransitie is in de fase van uitvoering. Voor gemeenten breekt daarmee een nieuwe tijd aan. Met de regionale energiestrategie (RES), de transitievisie warmte (TVW) en het regionale mobiliteitsprogramma (RMP) zijn de piketpaaltjes geslagen. Nu worden mensen geworven en concrete maatregelen gekozen. De schop gaat de grond in en er moet voortgang worden geboekt. De vraag waar gemeenten nu voor staan, is: hoe breng je de energietransitie van plan naar uitvoering?
Bekijk de impact voor het ministerie van Infra
De waterschapsverkiezingen liggen alweer bijna drie maanden achter ons. De nieuwe algemene besturen (AB) zijn geïnstalleerd, de dagelijks besturen (DB) worden geformeerd en zijn in een aantal waterschappen al gestart. Dit is de periode waarin nieuwe politieke ambities worden gevormd en er een andere bestuurlijke dynamiek ontstaat. Alle reden om als waterschap stil te staan bij het bestuurlijk samenspel en de wijze waarop dit georganiseerd is. Dat vond ook het waterschap waar wij aan de slag gaan met een advies over bestuurs- en directieondersteuning. Lees wat wij voor dit waterschap doen en ook voor jouw waterschap kunnen doen.
Bekijk de impact voor gemeente Amsterdam
De gemeente Den Haag brengt innovatieve bedrijvigheid, zorgverleners, onderwijs en andere partijen bij elkaar. In samenwerking komen nieuwe producten en diensten en innovatieve vormen van dagelijkse zorgverlening tot stand. Meer inwoners van de stad kunnen daardoor in de toekomst rekenen op zorg, meer ondernemers beginnen in deze sector met een bedrijf en er wordt gewerkt aan een grotere verscheidenheid aan banen. Drie gemeentelijke diensten trekken het programma. Sandra van de Waart (teammanager bij de afdeling Economie) heeft Nathal van Rijn (TwynstraGudde Interim Management) aangesteld als kwartiermaker Zorginnovatie.
Impact via tijdelijke kwartiermaker
Het moet allemaal frisser, bruisender en groener. De binnenstad van Terneuzen moet zichzelf de komende jaren opnieuw uitvinden. Het Totaalplan Binnenstad Terneuzen is de allesomvattende toekomstvisie, waarin staat beschreven hoe de vernieuwing en ontwikkeling van de binnenstad vorm kan krijgen. TwynstraGudde is gevraagd om uitvoering te geven aan het Totaalplan door de rol van kwartiermaker te vervullen.
Impact via allesomvattende toekomstvisie
De energietransitie is in de fase van uitvoering. Voor gemeenten breekt daarmee een nieuwe tijd aan. Met de regionale energiestrategie (RES), de transitievisie warmte (TVW) en het regionale mobiliteitsprogramma (RMP) zijn de piketpaaltjes geslagen. Nu worden mensen geworven en concrete maatregelen gekozen. De schop gaat de grond in en er moet voortgang worden geboekt. De vraag waar gemeenten nu voor staan, is: hoe breng je de energietransitie van plan naar uitvoering?
Lees verder
De waterschapsverkiezingen liggen alweer bijna drie maanden achter ons. De nieuwe algemene besturen (AB) zijn geïnstalleerd, de dagelijks besturen (DB) worden geformeerd en zijn in een aantal waterschappen al gestart. Dit is de periode waarin nieuwe politieke ambities worden gevormd en er een andere bestuurlijke dynamiek ontstaat. Alle reden om als waterschap stil te staan bij het bestuurlijk samenspel en de wijze waarop dit georganiseerd is. Dat vond ook het waterschap waar wij aan de slag gaan met een advies over bestuurs- en directieondersteuning. Lees wat wij voor dit waterschap doen en ook voor jouw waterschap kunnen doen.
Lees verder
Jasper Oudshoorn, Adviseur Zorg
De gemeente Den Haag brengt innovatieve bedrijvigheid, zorgverleners, onderwijs en andere partijen bij elkaar. In samenwerking komen nieuwe producten en diensten en innovatieve vormen van dagelijkse zorgverlening tot stand. Meer inwoners van de stad kunnen daardoor in de toekomst rekenen op zorg, meer ondernemers beginnen in deze sector met een bedrijf en er wordt gewerkt aan een grotere verscheidenheid aan banen. Drie gemeentelijke diensten trekken het programma. Sandra van de Waart (teammanager bij de afdeling Economie) heeft Nathal van Rijn (TwynstraGudde Interim Management) aangesteld als kwartiermaker Zorginnovatie.
Lees meer over deze opdracht
Het stationskwartier moet dé bruisende ontmoetingsplek worden van Helmond en de rest van de regio. Een vitaal gebied waar het goed wonen, werken en vertoeven is. Het station zelf is al in een nieuw jasje gestoken. De ontwikkeling van het gebied eromheen is de volgende stap. Een gebiedsvisie moest nog worden opgesteld. Parallel aan het opstellen van deze visie is TwynstraGudde gevraagd om de ontwikkelstrategie te maken én de financiële haalbaarheid te bepalen.
Bekijk meer
Er is niet één sluitende definitie te noemen, noch is er een stappenplan tot succesvol opgavegericht werken als organisatie. Als je daarvoor dit blog hebt geopend, dan moet ik je helaas teleurstellen…
Maar blijf zeker verder lezen, want volgens mij kunnen we juist leren van de verschillen in hoe gemeenten tegen opgavegericht werken aan kijken en hieraan invulling geven. Naar aanleiding van vijf bijzondere gesprekken deel ik een aantal tips vanuit de weerbarstige praktijk van deze gemeentelijke organisaties. Hopelijk zijn deze manieren van aanpak inspirerend of prikkelend voor jouw eigen context.
Opgavegericht werken gaat volgens mij om een transitie naar een organisatie die haar inwoners zo goed mogelijk kan bedienen, sensitief is voor wat er in de maatschappij gevraagd wordt en hier wendbaar op in kan spelen. Een organisatie die zich zo organiseert dat de maatschappelijke opgave centraal staat en deze samen met burgers en partners aanpakt. Een ontwikkeling richting 'tweebenigheid'. Elke organisatie heeft haar eigen weg hierin, en zal ook altijd in ontwikkeling blijven. De organisatie, en daarmee de transitie naar opgavegericht werken, is dus ook nooit ‘af’, om de reden dat de wereld om de organisatie heen ook niet stilstaat.
Waar de ene gemeente sprak over een organisch proces van het gaandeweg en in kleine stapjes klaarstomen van de organisatie naar opgavegericht werken, beginnend bij jezelf en je eigen werk om zo collega’s te inspireren. Zo sprak een andere gemeente over het rigoureus veranderen van haar organisatiestructuur en het volledig overgaan tot het opgaven gestuurd werken, door eigenaarschap te verdelen en te organiseren op energie.
Ondanks de verschillen in zienswijze en aanpak zijn er vanuit deze gesprekken toch een aantal rode draden te benoemen die ik hieronder verder zal toelichten.
Experimenteren en leren bewegen in onzekerheidIn alle gesprekken kwam naar voren dat er tegenwoordig van overheidsorganisaties wordt gevraagd om (in) onzekerheid te organiseren. Er komen grote en complexe opgaven op de gemeente af, denk aan bijvoorbeeld de energietransitie, circulaire economie en digitalisering. Deze opgaven zijn vaak moeilijk te overzien, hoe kun je hier dan toch in sturen?
Allereerst vraagt dit het leren omarmen van deze onzekerheid, het feit dat het nu eenmaal onoverzichtelijk en complex is, vraagt om bewustzijn en een lerende houding om te kunnen bewegen in die onzekerheid. En dat terwijl het werken aan concrete resultaten binnen afdelingen en domeinen zó in het DNA van de gemeente zit.
Hoe maak je ruimte voor experimenteren en leren wanneer je ook moet voldoen aan targets en te maken hebt met vaste verantwoordingsprocessen? En hoe doen we dat niet alleen, maar samen met de mensen, de partners die ertoe doen?
We bespraken dat blijven handelen in complexe opgaven of situaties het enige is wat je kunt doen om inzicht te krijgen in de probleemstructuur van de opgave. Wat naar mijn ervaring daarom goed werkt is: blijf, ondanks alle onzekerheid en complexiteit, wel experimenteren en kies een richting. Het systeem zal namelijk reageren op dit handelen waardoor je langzamerhand meer inzicht of grip krijgt op de complexiteit. Denk aan een willekeurig voertuig, daarbij geldt ook: je moet in beweging zijn om te kunnen (bij)sturen.
Organiseren en prioriterenNaast de complexiteit van de opgaven, was een ander veel voorkomend gespreksonderwerp de veelheid van opgaven die er op gemeenten afkomen. Alles aanpakken zorgt ervoor dat de beschikbare capaciteit aan mankracht, expertises en middelen versnipperd moet worden ingezet, terwijl juist het maximale nodig is om echt het verschil te kunnen maken. Dit vraagt dus om het stellen van prioriteiten en een bewuste inzet van de beschikbare middelen. Hierbij is het belangrijk dat je als bestuurlijke en ambtelijke organisatie eenzelfde beeld van de opgaven en de prioritering hebt.
Maar hoe kies je nu bewust voor welke opgaven nu het belangrijkst zijn?
Een goede manier om dit aan te pakken is door overzicht te creëren en te prioriteren in opgaven. Portfoliomanagement is een behulpzame methodiek bij het creëren van overzicht, het stellen van heldere prioriteiten en het krijgen van grip op alle projecten, programma’s en opgaven waar je als organisatie mee bezig bent.
Leren reflecterenOké, nu heb je overzicht gecreëerd en focus aangebracht, maar houd je als organisatie nu je vizier scherp op die buitenwereld, op die opgave? Het schiet zijn doel voorbij wanneer je je alleen intern beter organiseert om opgavegericht te kunnen werken. Dit vraagt reflectievermogen, reflectie op de rol die je als overheidsorganisatie pakt binnen een opgave. Is deze faciliterend aan inwoners die zelf aan zet zijn, eerder co-creërend of toch prestatiegericht om zo efficiënt resultaten te behalen?
Mijn tips hierbij zijn; maak bewust een keuze wanneer en hoe je inwoners betrekt en welke rol jij hierin pakt als gemeente. Kijk dus kritisch naar wanneer en hoe je de buitenwereld betrekt. Besef je dat wanneer je burgers betrekt, hier ook verwachtingen bij komen kijken. Zorg ervoor dat de opgave eigen kan worden gemaakt door de partijen die je erbij betrekt, gedeeld eigenaarschap zorgt voor betrokkenheid. Elke opgave is weer anders en vraagt wellicht ook om een andere aanpak en rol vanuit jullie als gemeente. Wees hierop ook reflectief gedurende de opgave en pas waar nodig jouw rol als gemeente aan wanneer omstandigheden veranderen.
Creëer bijvoorbeeld vaste momenten van reflectie. Reflectie op de opgave, maar ook op jullie rol als gemeente hierin. Het kan namelijk erg behulpzaam zijn om eens uit te zoomen en niet te vervallen in standaardprocedures. Juist door af en toe even afstand te nemen van de opgave, krijg je er inzicht in en kun je weer verder aan de slag met the next best thing. Organiseer hiervoor bijvoorbeeld maandelijkse overleggen met een vast opgaveteam.
Wil je meer weten over hoe de expertises van TwynstraGudde zoals portfoliomanagement, organisatieontwikkeling of programmamanagement je kan helpen bij de transitie van jouw organisatie naar opgavegericht werken? Samen met mijn collega's help ik teams binnen en tussen organisaties bij het verkennen van en werken aan maatschappelijk opgaven. Of wil je meer weten over de organisatiescan om meer opgavegericht te werken? Bel of mail mij, ik maak graag kennis.
Lees ook de andere blogs in deze reeks:
