Olmo Doosje ging erover in gesprek met leidinggevenden van de PO-Raad en VO-raad, de belangenbehartigers van de besturen en scholen in het primair en voortgezet onderwijs.
Alleskunner?
De rol van de schoolleider is in toenemende mate complex geworden. ‘Vroeger ging het over de planning, maar tegenwoordig moet je – zeker als team- of afdelingsleider – schipperen tussen operationeel, tactisch en strategisch niveau’, aldus Bas de Wit, teamleider professionele schoolorganisatie bij de VO-raad. Dit wordt bevestigd door Janine Mommers, programmaleider van de VO-academie, die een uitdaging ziet in de maatschappelijke opdracht van het onderwijs die op gespannen voet staat met de alledaagse hectiek binnen de school. Zij vertelt: ‘De oorzaak hiervan ligt onder andere in het feit dat de maatschappij steeds meer het schoolgebouw binnenkomt, in bijvoorbeeld de vorm van kansenongelijkheid en polarisatie. Dit creëert een spanningsveld tussen enerzijds het operationele belang en dagelijkse continuïteit en anderzijds de wens voor toekomstgerichtheid.’
Lerend leiderschap
Stijn Temmen, clustermanager strategie en advies bij de PO-Raad, betoogt dat het ‘lerend vermogen’ in de sector verankerd moet worden: ‘Er is behoefte om oog te hebben voor de mens, talent en ontwikkeling. Er zijn mooie voorbeelden van scholen waar leren en ontwikkelen centraal staan, niet alleen voor de leerlingen maar ook voor de medewerkers en de schoolleiders. Dit leidt tot positieve effecten voor o.a. het werkgeluk, behoud van personeel en de sfeer op school.’ Bas: ‘Leiderschap is ook jezelf uitdagen om te blijven leren en te blijven vernieuwen. Hierbij zie ik een kans om te kijken met een multidisciplinaire bril, om als onderwijs te onderzoeken wat we kunnen leren van andere sectoren en disciplines.’
Het onderwijs kent vanuit historisch perspectief geen managers, maar ‘leiders’. ‘Nieuw leiderschap vraagt dat je balanceert tussen voortdurende vernieuwing enerzijds en de weerbarstige praktijk anderzijds. Maar ook over de voortdurende discussie over: Wat is goed onderwijs en wie gaat daarover? Dit vraagt vertrouwen en het managen loslaten’, aldus Bas. Stijn vindt dat je de onderwijsprofessional in positie moet zetten, maar ook de tools moet hebben om het onderwijsinhoudelijke gesprek te kunnen voeren. ‘Dat betekent niet dat een schoolleider ook een goede leraar moet zijn. In het kader van het lerarentekort heeft een school op dit moment misschien meer profijt van sterk leiderschap, dan van inhoudelijke expertise.’
De schoolleider is een duizendpoot op een sleutelpositie in het onderwijs die voor een aantal grote uitdagingen staat. Met nieuw leiderschap dat gericht is op leren, samenwerken en ontwikkelen kunnen we een onderwijssector creëren waarin leerlingen de kans krijgen om te bloeien. Laten we samen werken aan een onderwijsomgeving die niet alleen reageert op veranderingen, maar deze actief vormgeeft.
Nieuw leiderschap nodig?
De Managers van Morgen brengen beweging en leggen de verbinding tussen strategie en uitvoering. Wij leveren op tijdelijke basis extra managementkracht op tactisch en operationeel niveau in organisaties. Benieuwd wat wij doen in het onderwijs en wat in deze sector onze bijdrage aan nieuw leiderschap is? Neem contact op met Olmo Doosje.
