Blog Maak jouw regionale samenwerking succesvol - 4 stappen naar goed besturen

In alle zorgkantoorregio’s in Nederland is domeinoverstijgend samenwerken, vanuit het Integraal Zorgakkoord (IZA) en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA), de orde van de dag. In verschillende vormen van samenwerking komen partijen uit de zorg, sociaal domein, gemeenten en zorgverzekeraars samen. Bij het inrichten van deze samenwerkingen is de structuur, ofwel governance, cruciaal. De governance ondersteunt het zetten van stappen en daarmee het werkend krijgen van de IZA thema’s. Maar zo eenvoudig is het nu eenmaal niet. Wat is er nodig om de governance van de regionale samenwerking werkend te krijgen? En waarmee kun je faliekant de mist ingaan?

Toegevoegd door Nienke van Gool op 12 november 2024

Een passende governance op regionaal niveau vraagt dat partijen met elkaar overeenstemming vinden over vier onderdelen:

De besturingsfilosofie
De inrichtingsprincipes
De samenwerkingsstructuur
De werkafspraken over rollen, taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden.

Als één of meerdere van deze onderdelen ontbreekt of onvoldoende helder is voor de betrokken partijen kan dit leiden tot frictie. De vier onderdelen gaan bewust in vier stappen van grof naar fijn; immers zonder een duidelijk doel en richting ligt gekibbel over werkafspraken op de loer. Het is van belang om - als er aan de governance gewerkt wordt – dit in co-creatie met de betrokken partijen te doen met aandacht voor het draagvlak. Kortom, veel koffie drinken met elkaar.

De overtuiging op basis waarvan je keuzes maakt: Besturingsfilosofie

Een werkende samenwerkingsstructuur begint met een besturingsfilosofie. Deze filosofie, soms ‘slechts’ een A4-tje, beschrijft de normen en waarden waarop een samenwerking bestuurd wordt. Hieruit volgen de basisprincipes waarop besluiten genomen kunnen worden. De besturingsfilosofie is de basis voor de samenwerkende partijen om de gedeelde ambitie waar te maken. Voorbeelden van basisprincipes zijn gelijkheid, continuïteit en collectieve verantwoording.

Maak jouw regionale samenwerking succesvol

De hoofdregels voor voetbal op het pleintje: Inrichtingsprincipes

Vervolgens is het zaak inrichtingsprincipes te formuleren. In deze stap kijk je naar de principes van de netwerkorganisatie en naar succesfactoren voor samenwerken. Wat zijn bijvoorbeeld de sterke en zwakke punten van de huidige structuur? Voorbeelden van inrichtingsprincipes zijn: omgang met netwerken-van-netwerken. Werken we vanuit een vraagstuk of vanuit de ambitie? Tweebenigheid, de balans tussen eigenheid en gezamenlijkheid binnen een netwerk. In Jip en Janneke: wat zijn de vier of vijf hoofdgedragsregels voor een potje voetbal op het pleintje?

Dan de keuze maken uit één van de drie structuren: De samenwerkingsstructuur

Pas bij stap 3 ga je nadenken over de structuur. Jaja, het venijn zit hem in de start en daarna pas naar de structuur. We onderscheiden vanuit de theorie in de basis drie coalitievormen (Zie onderstaand figuur en Drie grondvormen van samenwerken - BINT: de verbindingsdienst: Ongewone verbanden voor alledaagse opgaven). Binnen de huidige samenwerkingen op de IZA thema’s wordt de voorkeur gegeven aan de collectieve coalitie. Deze vorm gaat uit van partneren als basis. Dit is een logische keuze, omdat je hierbij samen sterk staat en er ruimte is voor autonomie en gelijkwaardigheid tussen de partners.

Een belangrijk onderdeel bij het kiezen van een coalitievorm is om consequent te werken vanuit de gekozen vorm. Dat vraagt onderhoud en elkaar regelmatig aanspreken op gedrag, wat natuurlijk spannend kan zijn.

Grondvormen samenwerken De drie grondvormen van samenwerken

Tot slot invullen van de werkafspraken over rollen, taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden

De laatste stap is te beschrijven bij wie welke taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden belegd worden. Ook dit doe je in co-creatie met betrokkenen. De insteek is om de eerder vastgestelde besturingsfilosofie en inrichtingsprincipes zodanig te concretiseren dat het werkafspraken worden zonder ‘het dicht te timmeren’. Denk hierbij aan onderwerpen als besluit over financiën, personele inzet en projectportfolio.

Take home message

Essentieel voor effectief samenwerken is het doorleven van de vier bovengenoemde onderdelen met een breed draagvlak onder de betrokken partijen. Als het op één of meerdere van de onderdelen schuurt of er onduidelijkheden zijn dan is het te adviseren dit te onderzoeken en mogelijkerwijs te interveniëren voordat je doorgaat.

Sta jij zelf voor een domeinoverstijgende opgave en wil je graag met iemand hierover sparren? Wil je meer weten over wat wij doen op dit onderwerp? Neem dan contact met ons op!

Magazine over domeinoverstijgend samenwerken aan zorg en welzijn

In het magazine over domeinoverstijgend samenwerken aan zorg en welzijn schrijven wij over samenwerken tussen de zorg, sociaal, verzekeraars en gemeentelijk domein. In dit magazine Zorg zonder Grenzen vind je dit en andere blogs terug, interviews met diverse partijen die al op deze manier samenwerken of dat willen gaan doen en opdrachtervaringen aangevuld met onze eigen inzichten en ervaringen. Download jouw eigen exemplaar.