De energietransitie is in de fase van uitvoering. Voor gemeenten breekt daarmee een nieuwe tijd aan. Met de regionale energiestrategie (RES), de transitievisie warmte (TVW) en het regionale mobiliteitsprogramma (RMP) zijn de piketpaaltjes geslagen. Nu worden mensen geworven en concrete maatregelen gekozen. De schop gaat de grond in en er moet voortgang worden geboekt. De vraag waar gemeenten nu voor staan, is: hoe breng je de energietransitie van plan naar uitvoering?
Bekijk de impact voor het ministerie van Infra
De waterschapsverkiezingen liggen alweer bijna drie maanden achter ons. De nieuwe algemene besturen (AB) zijn geïnstalleerd, de dagelijks besturen (DB) worden geformeerd en zijn in een aantal waterschappen al gestart. Dit is de periode waarin nieuwe politieke ambities worden gevormd en er een andere bestuurlijke dynamiek ontstaat. Alle reden om als waterschap stil te staan bij het bestuurlijk samenspel en de wijze waarop dit georganiseerd is. Dat vond ook het waterschap waar wij aan de slag gaan met een advies over bestuurs- en directieondersteuning. Lees wat wij voor dit waterschap doen en ook voor jouw waterschap kunnen doen.
Bekijk de impact voor gemeente Amsterdam
De gemeente Den Haag brengt innovatieve bedrijvigheid, zorgverleners, onderwijs en andere partijen bij elkaar. In samenwerking komen nieuwe producten en diensten en innovatieve vormen van dagelijkse zorgverlening tot stand. Meer inwoners van de stad kunnen daardoor in de toekomst rekenen op zorg, meer ondernemers beginnen in deze sector met een bedrijf en er wordt gewerkt aan een grotere verscheidenheid aan banen. Drie gemeentelijke diensten trekken het programma. Sandra van de Waart (teammanager bij de afdeling Economie) heeft Nathal van Rijn (TwynstraGudde Interim Management) aangesteld als kwartiermaker Zorginnovatie.
Impact via tijdelijke kwartiermaker
Het moet allemaal frisser, bruisender en groener. De binnenstad van Terneuzen moet zichzelf de komende jaren opnieuw uitvinden. Het Totaalplan Binnenstad Terneuzen is de allesomvattende toekomstvisie, waarin staat beschreven hoe de vernieuwing en ontwikkeling van de binnenstad vorm kan krijgen. TwynstraGudde is gevraagd om uitvoering te geven aan het Totaalplan door de rol van kwartiermaker te vervullen.
Impact via allesomvattende toekomstvisie
De energietransitie is in de fase van uitvoering. Voor gemeenten breekt daarmee een nieuwe tijd aan. Met de regionale energiestrategie (RES), de transitievisie warmte (TVW) en het regionale mobiliteitsprogramma (RMP) zijn de piketpaaltjes geslagen. Nu worden mensen geworven en concrete maatregelen gekozen. De schop gaat de grond in en er moet voortgang worden geboekt. De vraag waar gemeenten nu voor staan, is: hoe breng je de energietransitie van plan naar uitvoering?
Lees verder
De waterschapsverkiezingen liggen alweer bijna drie maanden achter ons. De nieuwe algemene besturen (AB) zijn geïnstalleerd, de dagelijks besturen (DB) worden geformeerd en zijn in een aantal waterschappen al gestart. Dit is de periode waarin nieuwe politieke ambities worden gevormd en er een andere bestuurlijke dynamiek ontstaat. Alle reden om als waterschap stil te staan bij het bestuurlijk samenspel en de wijze waarop dit georganiseerd is. Dat vond ook het waterschap waar wij aan de slag gaan met een advies over bestuurs- en directieondersteuning. Lees wat wij voor dit waterschap doen en ook voor jouw waterschap kunnen doen.
Lees verder
Jasper Oudshoorn, Adviseur Zorg
De gemeente Den Haag brengt innovatieve bedrijvigheid, zorgverleners, onderwijs en andere partijen bij elkaar. In samenwerking komen nieuwe producten en diensten en innovatieve vormen van dagelijkse zorgverlening tot stand. Meer inwoners van de stad kunnen daardoor in de toekomst rekenen op zorg, meer ondernemers beginnen in deze sector met een bedrijf en er wordt gewerkt aan een grotere verscheidenheid aan banen. Drie gemeentelijke diensten trekken het programma. Sandra van de Waart (teammanager bij de afdeling Economie) heeft Nathal van Rijn (TwynstraGudde Interim Management) aangesteld als kwartiermaker Zorginnovatie.
Lees meer over deze opdracht
Het stationskwartier moet dé bruisende ontmoetingsplek worden van Helmond en de rest van de regio. Een vitaal gebied waar het goed wonen, werken en vertoeven is. Het station zelf is al in een nieuw jasje gestoken. De ontwikkeling van het gebied eromheen is de volgende stap. Een gebiedsvisie moest nog worden opgesteld. Parallel aan het opstellen van deze visie is TwynstraGudde gevraagd om de ontwikkelstrategie te maken én de financiële haalbaarheid te bepalen.
Bekijk meer
Voorbeelden van hoe de Rijksoverheid bewoners bij het klimaatbeleid betrekt, zijn er te over. Zo werd begin jaren ’80 al de Brede Maatschappelijke Discussie over kernenergie georganiseerd. Een ander voorbeeld is het participatieproces bij de totstandkoming van het nationale Energieakkoord voor duurzame groei in 2013. En in 2016 is de Energiedialoog opgezet, waar TwynstraGudde bij betrokken was. Het doel was om de betrokkenheid van Nederlanders bij de energietransitie te vergroten en informatie op te halen voor de Energieagenda..
Dit zijn nog maar enkele landelijke voorbeelden, op lokaal niveau gebeurt er nog veel meer. Toch wordt keer op keer geconcludeerd dat er weinig draagvlak is voor klimaatmaatregelen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit situaties zoals in IJburg (waar omwonenden hard van zich hebben laten horen tegen windmolens) en de Drentse veenkoloniën (waar weerstand tegen windmolens en zonnevelden onder omwonenden zelfs leidde tot intimidatie, brandstichting en bedreigingen). Het creëren van draagvlak is voor overheden een grote uitdaging. Kennelijk dragen de huidige vormen van participatie daar nog niet voldoende aan bij. Tegelijkertijd klinkt vanuit bewoners de wens om gehoord te worden, invloed en zeggenschap te hebben. Is het mogelijk om zowel draagvlak te creëren als bewoners mee te laten doen? De ervaring leert ons dat dit wel degelijk mogelijk is. We illustreren dit aan de hand van drie cases uit onze praktijk.
In Amsterdam zijn koplopers in buurten aan de slag om de stad te voorzien van schone energie. Gedreven door hun eigen ambities dragen ze op deze manier ook bij aan het Amsterdamse klimaatakkoord. Het koplopers netwerk 02025 bestaat uit bewoners, ondernemers en organisaties. Zij hebben allemaal ambitieuze plannen om CO2 te reduceren, aardgasvrij te worden en uiteindelijk klimaatneutraal te worden. De gemeente Amsterdam heeft een consortium, waar wij onderdeel van uitmaken, gevraagd de koplopers te ondersteunen bij het realiseren van hun plannen en het vergroten van de slagkracht van dit netwerk. Hiervoor hebben wij onze kennis en expertise gebundeld met verschillende samenwerkingspartners.
In Dordrecht wil de gemeente niet alleen een warmtenet uitrollen, maar ook dat de wijk erop vooruitgaat. De gemeente ging samen met ons aan de slag met een social design aanpak. In diepte-interviews ontdekten we wat de bewoners van de wijk Crabbehof belangrijk vinden. En dat blijkt niet per se de energietransitie te zijn. Wel willen zij serieus genomen worden en hebben zij een sterke behoefte aan meer onderling contact. In co-creatie met bewoners en professionals is vervolgens het idee van het Wijkleerbedrijf Eigenwij©k ontwikkeld. Hierin staan vier principes centraal: iedereen is expert én student, het gaat over fysieke en sociale warmte, we leren door te doen en bestaande kaders worden losgelaten, overkoepelend kijken we hoe de wijk beter gemaakt kan worden. Door deze aanpak is besloten om de verduurzaming van de wijk stapsgewijs aan te pakken, en tegelijkertijd de woonkwaliteit van de wijk te verbeteren. Daarin doen bewoners zelf actief mee.
Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam leggen samen WarmtelinQ aan. Daarmee wordt restwarmte uit de Rotterdamse haven gebruikt om huizen en bedrijven in Zuid-Holland te verwarmen. Dat scheelt uitstoot van CO2 en gebruik van aardgas. Wij ondersteunen het omgevings- en vergunningenteam bij het uitvoeren van strategisch omgevingsmanagement in de gemeenten waar het tracé doorheen loopt. Over het tracé gaan we in dialoog met verschillende stakeholders (gemeenten, bedrijven en omwonenden), zodat alle belangen op tafel komen te liggen en deze tegen elkaar kunnen worden afgewogen. Hierdoor ontstaat een interactie: belangen en ideeën van ‘buiten’ halen we naar ‘binnen’ en informatie en afwegingen van ‘binnen’ delen we naar ‘buiten’.
Dit proces heeft er o.a. toe geleid dat de herinrichtingsplannen voor het groen (zoals bomen en struiken) worden versterkt met ideeën van belangenverenigingen in de omgeving. Zo kiest gemeente Vlaardingen ervoor om de Integrale Beplantingsmethode Ruyten (IBR) toe te passen: een duurzame manier van het planten van bomen en struiken op basis van een lokaal gemeten groeivoorspelling, waarmee elke plant de gehele levenscyclus kan doorlopen. De strategisch omgevingsmanagers van TwynstraGudde dragen op deze manier bij aan het creëren van draagvlak voor het project, waardoor de uitvoering soepeler verloopt. Luister naar het radio interview met één van hen om hier meer over te horen.
Foto: 02025.nl – Schinkel Warmte
Deze voorbeelden van het betrekken van bewoners door middel van een participatietraject, een social design aanpak en strategisch omgevingsmanagement hebben enkele gemeenschappelijke kenmerken. Deze kenmerken komen overeen met een aantal van de randvoorwaarden uit het rapport van de commissie Brenninkmeijer.
Neem bewoners serieus en maak hun impact helder. Enkel informeren over de plannen of bijeenkomsten organiseren waarbij de uitkomst geen invloed meer heeft op het klimaatbeleid is niet voldoende. Zorg ervoor dat bestuurders de uitkomst van het participatieproces meenemen in hun plannen. Van te voren moet helder zijn hoe input van bewoners meegenomen wordt in de besluitvorming.
Organiseer een plek aan tafel voor bewoners, zodat ze mee kunnen doen met de opgave die op tafel ligt. Bewoners willen meebouwen aan hun omgeving en (wellicht) onderdeel uitmaken van de energietransitie. Het gaat niet alleen om het creëren van draagvlak; werk daadwerkelijk samen aan de opgave of een besluit om een bepaalde richting in te gaan.
Zorg voor genoeg tijd en ruimte, goede, onafhankelijke begeleiding en sterke communicatie. Bewoners investeren tijd en hebben kennis en partners nodig om plannen uit te werken. Overheden hebben vaak een strakke planning en een vaste werkwijze. Beide partijen zijn gebaat bij een goede organisatie en voldoende tijd en ruimte in het proces. Vooral de onafhankelijkheid van de organisator is belangrijk, aangezien in de energietransitie veel en vaak grote belangen spelen. Duidelijk communiceren over het proces en de kaders draagt bij aan een soepele uitvoering. Als aan deze randvoorwaarden kan worden voldaan, wordt participatie niet alleen een instrument voor meer draagvlak, maar krijgen bewoners een stem in de energietransitie en in hun toekomst.
Onze adviseurs zetten participatietrajecten op, werken met social design aanpakken of doen het strategisch omgevingsmanagement voor jouw organisatie. Bovendien voeren wij een onderzoek uit naar de samenwerking tussen gemeenten, burgerinitiatieven en koplopers in de energietransitie. Wil je over één van deze onderwerpen meer weten? Vul dan onderstaand formulier in en wij nemen op korte termijn contact met je op.
In samenwerking met BNR hebben we de podcast- en videoserie Nieuw Nederland ontwikkeld. In de podcast 'De kracht van de Rotterdamse Nacht' gaat Maarten Bouwhuis dieper in op het aardgasvrij maken van wijken en hoe je bewoners hierbij betrekt. Luister hieronder de podcast.
