Veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland 4 tips om risicogericht werken een impuls te geven

TwynstraGudde ondersteunde de afdeling risico- en crisisbeheersing van Veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland (VNOG) om de ontwikkeling van risicogericht werken binnen de organisatie een stap verder te brengen. Bij VNOG staat risicogericht werken al enkele jaren hoog op de agenda. Aan de hand van landelijke tools en methodieken voor risicogericht werken is VNOG aan de slag gegaan en is de betrokkenheid bij de werkwijze in de organisatie sterk toegenomen. De duidelijke vraag voor deze opdracht was: Welke stappen kan VNOG zetten in de doorontwikkeling van een risicogerichte werkwijze van de adviseurs brandveiligheid en deze adviseurs daarin zo goed mogelijk ondersteunen en daarbij betrekken?

De wereld om ons heen verandert, waardoor er steeds meer en soms complexe veiligheidsrisico’s in onze fysieke leefomgeving ontstaan. Denk aan brandveiligheidsrisico’s die ontstaan door de verdichting van de woningbouw en industrie, en de energietransitie. Het ‘standaardiseren’ van risico’s en maatregelen en deze toetsen aan wetgeving is onvoldoende om de veiligheid te waarborgen, zo blijkt uit incidenten uit het verleden. Het verminderen van risico’s (kans x gevolg) vraagt om een andere werkwijze. Het vraagt om een deskundige inschatting en proactieve signalering van situatie-afhankelijke risico’s als basis voor een aanpak of advies, ook wel ‘risicogericht werken’ genoemd. Alle veiligheidsregio’s werken daarom aan de ontwikkeling van een risicogerichte werkwijze binnen hun organisatie.

4 tips om risicogericht werken een impuls te geven

Om ons te verdiepen en een inventarisatie te kunnen maken van de al genomen stappen en de ontwikkelingen binnen de organisatie hebben we medewerkers gesproken. Hierna hebben wij VNOG geadviseerd over de passende interventies om risicogericht werken een stap verder te brengen. Vervolgens hebben wij deze interventies gezamenlijk met de adviseurs brandveiligheid uitgevoerd.

Sluit aan op al ingezette ontwikkelingen en ervaringen

VNOG werkte al enkele jaren aan de ontwikkeling naar risicogericht werken. Het zou daarom zonde zijn om hier geen gebruik van te maken, opnieuw te beginnen en alles wat al gedaan is en werkt niet te inventariseren en gebruiken voor de vervolgstappen. Door een uitgebreide inventarisatie te doen, sloten we goed aan op al ingezette ontwikkelingen en ervaringen. We begonnen met een documentstudie en interviews met medewerkers, hierdoor hebben kunnen achterhalen wat er binnen VNOG al in gang was gezet op het gebied van risicogericht werken, welke acties als succesvol ervaren werden en welke acties minder effect leken te hebben gehad, zowel binnen als buiten de organisatie.

'Door te werken vanuit wat er ligt voelde het niet alsof er iets bij kwam. Dat was belangrijk voor medewerkers.'

Leg onderliggende patronen bloot

De uitkomst van de interviews en documentstudie was een beknopte analyse van de ontwikkeling richting risicogericht werken tot dan toe: Wat is er al in gang gezet en ontwikkeld? Wat ervaren medewerkers als positief? Waar zitten volgens medewerkers de knelpunten in de ontwikkelopgave?

In de veranderkunde wordt dit ook wel het stellen van de ‘angel’ en de ‘kiem’ genoemd als onderdeel van een veranderkundige diagnose (Hans Vermaak, 2020). In dit geval was de angel dat de betekenis van risicogericht werken (wat omvat het en wat vraagt het van ons?) voor de eigen organisatie nog niet helder was en er weinig prioriteiten werden gesteld waardoor alles even belangrijk leek. De ‘kiem’ voor vooruitgang zat hem in het samen doen, dus met adviseurs werken aan een definitie, stellen van prioriteiten en maken van een haalbare planning.

Om meer beeld te krijgen bij de achterliggende oorzaken van de ervaren knelpunten in de ontwikkelopgave, is een aantal onderliggende organisatiepatronen gedefinieerd. Patronen zijn gedragingen, acties of denkwijzen die een bepaalde manier van werken in stand houden. Iedere organisatie heeft ze. De patronen werken als een spiegel én als hefboom voor verandering. Want als je weet welk patroon je steeds weer instapt, dan kun je bedenken hoe je dit patroon kunt doorbreken. Kortom: de patronen legden de basis om samen met VNOG de meest passende interventies te kiezen die risicogericht werken een stap verder gingen brengen.

Illustratie van een een fictief patroon

Zorg voor een helder plan en aandacht voor sturing

Regelmatig zijn uitvoeringsorganisaties vanuit een (inhoudelijke) bevlogenheid geneigd om vragen of opgaven die op hen afkomen direct aan te pakken en te gaan ‘rennen’. Die bevlogenheid is een grote kracht, maar kent ook een valkuil. Er worden onvoldoende prioriteiten gesteld, wat leidt tot verlies aan overzicht en onduidelijkheid over wat binnen de organisatie nu écht belangrijk wordt gevonden en van medewerkers wordt verwacht.

Ook binnen VNOG speelde deze vraag: welke doelen en acties verdienen prioriteiten en welke zaken kunnen we later regelen? Om meer overzicht en grip te krijgen op de ontwikkelopgave richting risicogericht werken, hebben we daarom met een vertegenwoordiging van de adviseurs brandveiligheid een ‘Uitvoeringsplan Risicogericht Werken 2025-2026’ ontwikkeld. In twee workshops zijn voor de komende twee jaar richtinggevende doelen, resultaten en acties opgesteld met een heldere planning.

Ook is aandacht besteed aan hoe sturing op risicogericht werken ingevuld wordt. In het uitvoeringsplan zijn alle onderdelen beknopt en overzichtelijk weergegeven. Geen boekwerk, maar een handzaam document dat snel inzicht geeft.

Faciliteer en stimuleer van elkaar leren

Naast het bieden van inzicht en overzicht, hebben we de adviseurs brandveiligheid gestimuleerd tot het onderling van elkaar leren. Risicogericht werken vraagt om het (door)ontwikkelen van vaardigheden, zoals adviesvaardigheden en overtuigingskracht.

Het ontwikkelen en inzetten van deze vaardigheden vraagt om oefening, waarbij het helpt om van elkaars praktijkervaringen te leren. In twee casuïstieksessies hebben we de knelpunten en leervragen van de brandveiligheidsadviseurs vanuit de praktijk aangepakt. Het voordeel van de sessies is dat de adviseurs niet alleen ervaringen delen, maar tegelijkertijd met elkaar concreter maken wat risicogericht werken nu eigenlijk is en van hen vraagt.

'In de toekomst blijven we aandacht houden voor het kiezen en koppelen we initiatieven aan mensen die dat willen en kunnen.'

Waarom TwynstraGudde?

Sommige opgaven vragen om het combineren van expertises. TwynstraGudde heeft verschillende expertises onder één dak. Voor deze opgave hebben wij veranderkundige expertise, kennis en ervaring in het veiligheidsdomein en ervaring binnen VNOG als organisatie in één team bij elkaar gebracht.

Meer weten over risicogericht werken binnen jouw organisatie? Neem dan vrijblijvend contact met ons op om te kijken of wij hierbij kunnen ondersteunen. We vertellen er graag meer over.