Nationaal Programma RES Ruimtelijke strategie om RES-plannen uit te voeren voor duurzame energie

Sinds juli 2021 hebben we dertig Regionale Energiestrategieën (RES) in Nederland. Hierin staan de plannen voor grootschalige opwekking van duurzame elektriciteit op land. Zoals zonnepanelen op grote daken, zonnevelden en windparken. Het is nu aan gemeenten, provincies, maatschappelijke organisaties en marktpartijen om deze plannen uit te voeren. Maar hoe maak je in ons drukke land fysieke en planologische ruimte voor duurzame energieprojecten? Het Nationaal Programma RES vroeg TwynstraGudde om inzichtelijk te maken hoe gemeenten ruimtelijke ordening en grondbeleid kunnen inzetten om RES-projecten tot uitvoering te brengen.

Bij het uitvoeren van de Regionale Energiestrategieën zijn veel verschillende expertises en vakgebieden nodig. Zoals kennis over het energiesysteem, ruimtelijke ordening, vergunningverlening, natuur en bewonersparticipatie. Gemeenten spelen hierin een centrale rol. Toch is het voor hen niet altijd duidelijk welke rol zij hebben in concrete projecten voor duurzame energieopwekking. Laat de gemeente vooral een (private) initiatiefnemer aan zet en heeft zij puur een toetsende rol? Of vraagt het project om een actievere rol van de gemeente? En gaat dat dan om een bijdrage aan de participatie, het borgen van lokaal eigendom of het beschikbaar krijgen van benodigde gronden?

Expertsessies leiden tot dialoog

Om tot een realistisch beslismodel en handreiking te komen, vroegen we professionals van adviesbureaus, provincies, gemeenten, TenneT, Gasunie en de ministeries van Binnenlandse Zaken en Economische Zaken om hun expertise te delen. Tijdens deze expertsessies benaderden we de vraagstukken op drie niveaus: strategisch, tactisch en operationeel. We gingen vooral in op hoe grondbeleid en ruimtelijk instrumentarium gebruikt kunnen worden in de uitvoering van de duurzaamheidsplannen uit de RES. Door vanuit verschillende perspectieven naar de opgave te kijken, ontstonden dialogen waar nieuwe inzichten uit voortkwamen.

Handreiking: duurzaamheidsplannen inzichtelijk en uitvoerbaar

De expertsessies zijn de input geweest voor de handreiking, die als een introductie dient om de uitvoering te ondersteunen. De handreiking helpt professionals om de duurzaamheidsplannen op lokaal en regionaal niveau uitvoerbaar te maken en te komen tot een logische rolverdeling van de betrokken partijen. De handreiking bestaat onder meer uit een uitleg van hoe je een sturingsfilosofie vormt voor de uitvoering van de RES en een beslismodel.

In het beslismodel worden vragen doorlopen, zoals: wil de gemeente een actieve of faciliterende rol spelen? En hoe is deze rol verder in te vullen? Zo kan een gemeente of RES-regio komen tot een ontwikkelstrategie voor een concreet project, waarin duidelijk wordt wat de stappen op hoofdlijnen zijn om een project tot uitvoering te brengen. Daarnaast werkten we vijf casussen van concrete RES-projecten uit. En op drie casussen pasten we het beslismodel toe.

Een organisatievraagstuk

Een ander belangrijk resultaat is dat er tijdens de sessies meer inzicht is verkregen in waarom het soms lastig is om concrete projecten te realiseren. Door verschillende niveaus en vakgebieden bij elkaar te brengen, is het besef gekomen dat het uitvoeren van de plannen uit de RES’en ook organisatievraagstukken zijn. Deze inzichten hebben we meegenomen in de handreiking.

De adviesgroep Ruimte, Wonen & Economie van TwynstraGudde werkt aan grote én kleine ruimtelijke opgaven. Deze opdracht en een aantal van onze recente grote en kleine ruimtelijke opgaven hebben wij gebundeld in een boekje.

De toegevoegde waarde van TwynstraGudde

TwynstraGudde heeft veel ervaring in het bij elkaar brengen van expertises uit verschillende vakgebieden, zoals ruimtelijke ontwikkeling, de energietransitie en organisatiekunde. Onze adviseurs denken kritisch mee en dragen graag bij aan het maken of bijstellen van strategieën en uitvoeringsplannen voor duurzame opgaven. Indien nodig kunnen zij daarna ook helpen bij de uitvoering van deze plannen. De inhoudelijke breedte en combinatie van advies en management zijn kernkwaliteiten van TwynstraGudde.

Een keer doorpraten over ruimtelijke uitvoeringsstrategieën voor de RES-opgave? Neem dan contact op met een van onderstaande adviseurs.