Gemeente Doetinchem Kijkrichtingen voor de omgevingsvisie van Doetinchem

Hoe start je als gemeente met het maken van een omgevingsvisie? Gemeente Doetinchem koos om te starten met een multidisciplinair team - deels intern, deels extern - om de contouren en sturende principes van de omgevingsvisie te ontwikkelen. Zo ontstonden ingrediënten en gereedschappen die gebruikt kunnen worden bij het gesprek met de stad dat de komende periode volgt. Lees meer over dit bijzondere traject.

Foto: Joop Hoek

Gemeente Doetinchem is in voorbereiding op de komst van de Omgevingswet. De Omgevingswet treedt naar verwachting in 2021 in werking en vormt een bundeling en vereenvoudiging van een grote hoeveelheid wetten en regelingen in het ruimtelijk domein. Omdat gemeenten (net als provincies) een grote verantwoordelijkheid hebben voor het maken en handhaven van beleid in het ruimtelijk domein, is de invoering van deze nieuwe wet – met nieuwe uitgangspunten, nieuw instrumentarium en een nieuw digitaal stelsel – een ingrijpende operatie.

Omgevingsvisie: geen blauwdruk

Een van de opgaven waar Doetinchem in het kader van de Omgevingswet voor staat, is het maken van een omgevingsvisie. Dit is een integrale langetermijnvisie voor de hele gemeente, met strategische keuzen voor de fysieke leefomgeving. De totstandkoming van zo’n integrale ruimtelijke visie is een complex proces waarin verschillende belangen en belanghebbenden een rol spelen, veel informatie met elkaar in verband moet worden gebracht en er ruimte moet zijn voor zowel ambitie als realiteitszin.

Er zijn veel manieren om het totstandkomingsproces van een omgevingsvisie vorm te geven. Hoewel inmiddels meerdere gemeenten een omgevingsvisie hebben vastgesteld, en daar lessen uit te trekken zijn, is er vanwege de eigen voorgeschiedenis, cultuur en ambities van iedere gemeente altijd sprake van een zekere mate van maatwerk. Voor gemeenten is het opstellen van de omgevingsvisie een kans om slim gebruik te maken van elders opgedane ervaring, maar ook om een eigen proces te doorlopen met unieke keuzes die passen bij de lokale situatie.

Aanpak

Om met een zo breed mogelijke blik ingrediënten op te halen voor de inhoud en het proces ten behoeve van de omgevingsvisie, stelde de gemeente Doetinchem een multidisciplinair ‘tijdelijk team omgevingsvisie’ in. Dit team bestond deels uit interne en deels uit externe mensen. Met een uitvraag werd Arjan Raatgever van TwynstraGudde als externe geselecteerd, naast een beeldend kunstenaar, landschapsontwerper, schooldirecteur, ondernemer en onderzoeker van het buitengebied. De vijf interne deelnemers kwamen vanuit verschillende geledingen van de gemeente. Ook de verantwoordelijk wethouder schoof geregeld aan om te luisteren en input te geven. Het tijdelijk team kreeg zo een divers karakter.

Het team kwam in een periode van drie maanden acht middagen bij elkaar, telkens op andere locaties binnen de gemeente Doetinchem, om te werken aan drie hoofdtaken:

Analyseren en groeperen van de meest relevante trends voor de omgevingsvisie, vanuit het bestaande lokale beleid - zoals de structuurvisie – en landelijke en internationale onderzoeken.
Synthetiseren van de belangrijkste sturingsprincipes bij de totstandkoming van een nieuwe omgevingsvisie
Opstellen van verschillende scenario’s en bijbehorende persona’s (een portfolio van prototypische ruimtegebruikers) om de voor- en nadelen van specifieke toekomstrichtingen scherp te krijgen en de belangen en het gedrag van verschillende doelgroepen te laten zien.

Een belangrijke conclusie was dat we de realisatie van een omgevingsvisie kunnen zien als onderdeel van een cyclisch proces. Door de inzet van de verschillende disciplines gaven de sessies bovendien inzicht hoe we de omgevingsvisie integraal kunnen aanpakken.

Yana van Tienen

Het resultaat

In de sessies van het tijdelijk team verzamelde de gemeente Doetinchem een rijke verzameling ‘kijkrichtingen’ ten behoeve van de omgevingsvisie. Projectleider Yana van Tienen: “Een belangrijke conclusie was dat we de realisatie van een omgevingsvisie kunnen zien als onderdeel van een cyclisch proces. Door de inzet van de verschillende disciplines gaven de sessies bovendien inzicht hoe we de omgevingsvisie integraal kunnen aanpakken. De toepassing van scenario’s maakte duidelijk welke benadering op welke aspecten invloed heeft. De inzet van persona’s hielp vervolgens om belangen en perspectieven van verschillende ruimtegebruikers scherp in beeld te krijgen.”

Meerwaarde van TwynstraGudde

Van Tienen: “Eén van de redenen waarom Arjan Raatgever is geselecteerd, was de verwachting dat hij een goed beeld zou hebben van wat er in de rest van Nederland gebeurt op het gebied van de Omgevingswet. Arjan was inderdaad prima in staat om beknopte en relevante informatie aan te dragen, waardoor de inzet van de groep zich minder op uitzoekwerk en meer op het creatieve deel van de sessies kon toespitsen. Bij complexe vraagstukken hielp hij de groep met zijn structurele aanpak.”