Van lineair naar circulair Circulariteit als speerpunt van modern contracteren

De bouwsector staat voor een fundamentele omslag. De traditionele lineaire manier van bouwen – grondstoffen winnen, gebruiken en afdanken – is onhoudbaar. In 2050 moet de Nederlandse bouweconomie volledig circulair zijn volgens de rijksbrede doelstellingen. Geen verspilling meer van grondstoffen, geen overmatige CO₂-uitstoot, maar bouwen binnen de grenzen van wat de aarde aankan. Dat is geen vrijblijvende ambitie, maar een harde noodzaak. Hoe zorgen we dat mooie ambities ook echt worden waargemaakt?

Toegevoegd door Marieke Sijm op 24 juni 2025

Circulariteit als speerpunt van modern contracteren

Foto: Aiste Rakauskaite (paulderuiter.nl)

Ambitie: van lineair naar circulair – een noodzaak, geen keuze

Wat verstaan we onder circulariteit?

Circulariteit draait om het sluiten van kringlopen. In de bouw betekent dit: ontwerpen en bouwen met materialen die herbruikbaar zijn, constructies die demontabel zijn en gebouwen die voorbereid zijn op een tweede leven. Minder primaire grondstoffen, meer waarde uit bestaande materialen. Maar het draait niet alleen om materiaalgebruik. Ook samenwerking, financiering, contractvorming en ontwerpfilosofie moeten op de schop. Circulariteit is geen technisch trucje, maar een systeemverandering – en daarmee ook een veranderopgave.

Ambitie: hoge doelen, maar hoe kom je daar?

Gemeenten, woningcorporaties, rijksdiensten en bouwbedrijven spreken stevige ambities uit: CO₂-neutraal, circulair bouwen, biobased materiaalgebruik en hergebruik stimuleren. Gelukkig blijft het niet bij het uitspreken van ambities; er zijn talloze initiatieven in de markt.

Tegelijk worstelen veel organisaties met de vertaalslag naar de praktijk. Hoe maak je circulariteit meetbaar? Hoe leg je het vast in een aanbesteding? Hoe voorkom je dat duurzaamheid verdwijnt zodra de prijsdruk toeneemt? De sleutel ligt in een integrale aanpak: van ambitie naar programma van eisen, van contract tot uitvoering. Juist daar speelt modern contracteren een hoofdrol. Circulariteit als speerpunt van modern contracteren

Proces: contracteren centraal – ondersteund door vastgoedstrategie en projectmanagement

We zijn gespecialiseerd in het vertalen van circulaire ambities naar contractueel geborgde afspraken voor het gewenste resultaat. Opdrachtgevers helpen we bij het slim inrichten van aanbestedingen, het kiezen van passende contractvormen en het managen van risico’s en flexibiliteit. Vastgoedadvies en projectmanagement zetten we strategisch in ter ondersteuning van deze contractuele borging. Hierna bespreken we de verschillende stappen die we zetten.

Vastgoedadvies – ambities vertalen naar programma van eisen

Een circulair bouwproces begint bij de definitiefase. Hier wordt de koers bepaald. Welke circulaire doelen wil je behalen, naast de wettelijke minimumeisen? Denk aan het opnemen van eisen over herbruikbaarheid, demontabiliteit en het gebruik van biobased of gerecyclede materialen.

Deze ambities leggen we vast in een programma van eisen. Een goed opgesteld programma van eisen is glashelder én flexibel. Het maakt circulariteit toetsbaar via bijvoorbeeld een materialenpaspoort of CO₂-prestaties. De flexibiliteit kan bestaan uit inspelen op nieuwe inzichten, innovaties of veranderende omstandigheden gedurende het traject. Door al vroeg vast te leggen wat je wilt bereiken, stuur je het hele traject – van ontwerp tot sloop – in de juiste richting.

Contracteren – de sleutel tot circulaire realisatie

Circulariteit vraagt om partners die niet alleen technisch capabel zijn, maar ook bereid zijn risico’s te delen, samen te werken en te investeren in nieuwe manieren van bouwen. Met traditioneel contracteren lukt dat niet altijd. Daarom geloven wij in contracten waarbij flexibiliteit en doelgericht sturen centraal staan.

Een sterk contract vertaalt ambities naar harde afspraken. Zoals wij dat hebben gedaan in de aanbesteding voor het COA in Wageningen, waar het hergebruikpercentage van materialen contractueel werd vastgelegd – mét consequenties bij niet-naleving. Zo maak je circulariteit afdwingbaar en resultaatgericht.

Projectmanagement – anders omgaan met tijd, geld en risico’s

Een circulair bouwproces vraagt ook een andere projectbeheersing. Het GOTIK-model (Geld, Organisatie, Tijd, Informatie, Kwaliteit) blijft relevant, maar vereist een herinterpretatie binnen een circulaire context. Denk aan:

Tijd: Planning wordt proactiever: niet langer 'just in time', maar 'just in case', met ruimte voor materiaalbeschikbaarheid en hergebruik.
Geld: Investeringen komen eerder in het proces – in opslag, bewerking of beschikbaarheid van materialen.
Risico’s: Meer onzekerheden vragen om risicobereidheid én flexibiliteit in uitvoering.

Een modern contract ondersteunt deze manier van werken. Het biedt kaders, maar laat ruimte voor slimme oplossingen onderweg.

Resultaat: circulariteit als haalbare én zichtbare ambitie

Goed contracteren maakt circulariteit haalbaar, zonder dat het ten koste gaat van kwaliteit, uitstraling of comfort.

Voorbeeld: De Langeveld Building van de Erasmus Universiteit Rotterdam, ontworpen door Paul de Ruiter Architects, verbindt circulariteit met een indrukwekkend visueel resultaat. Natuurlijke materialen, een houten boomhut en hergebruik dragen bij aan welzijn én zichtbare duurzaamheid.
Voorbeeld: De Tijdelijke Rechtbank in Amsterdam is zo ontworpen dat het gebouw volledig demontabel is en inmiddels een tweede leven heeft gekregen als bedrijfsverzamelgebouw op het Kennispark Twente in Enschede. Slim ontwerpen en hergebruik resulteerden in een forse CO₂-besparing.

Deze voorbeelden laten zien: circulariteit hoeft geen compromis te zijn. Het versterkt juist andere projectdoelen – van architectonische kwaliteit tot klimaatdoelstellingen. De echte winst? Circulariteit die aantoonbaar rendeert – in CO₂-besparing, in kwaliteit, in kostenbeheersing en in maatschappelijke waarde. En dát is precies waar circulair contracteren het verschil maakt.

Tot slot: samenwerken aan de nieuwe norm

De route naar een circulaire bouweconomie vraagt om visie én vakmanschap. Maar vooral om samenwerking. Tussen opdrachtgevers en marktpartijen, tussen ontwerpers en slopers, tussen financiers en juristen.

Waarom TwynstraGudde?

We helpen publieke en private opdrachtgevers bij het verankeren van circulariteit in contracten en aanbestedingen. We zorgen dat ambities niet alleen inspireren, maar ook daadwerkelijk worden uitgevoerd, binnen planning, budget en juridische kaders.

Sta je aan het begin van een circulair bouwtraject? Of wil je bestaand beleid contractueel verankeren? We denken mee, van visie tot contract en realisatie. Neem vrijblijvend contact op met onze experts.

Van lineair naar circulair