Vier stappen naar een effectieve lobby in het landelijk gebied

Problematiek landelijk gebied vanuit gemeentelijk perspectief

Bestuurders van gemeenten met veel platteland maakten zich zorgen over zowel de staat van de natuur als de toekomst van hun agrarische ondernemers. Bovenal voelden zij de onmacht en uitzichtloosheid bij inwoners en ondernemers. Dat is niet voor niks, want door hun dagelijkse contacten in het veld staan gemeenten van alle overheden nu eenmaal het dichtst bij die inwoners en ondernemers. Daarnaast maakten bijna alle gemeenten zich zorgen over de dreigende stilstand in de woningbouwproductie, als gevolg van de stikstofcrisis. Deze bestuurders wilden er niet langer alleen voor staan en zochten via de VNG de samenwerking op. Dat leidde ertoe dat de VNG zich expliciet ging inzetten voor gemeenten met veel landelijk gebied. Belangrijke doelen: herstel van vertrouwen in de overheid en een leefbaar platteland met voldoende economisch perspectief. TwynstraGudde hielp de VNG in vier stappen om te komen tot een effectieve lobby aan de hand van het zandlopermodel (zie afbeelding). Vier stappen naar een effectieve lobby in het landelijk gebied

De VNG behartigt de belangen van alle gemeenten en is een scharnierpunt tussen de landelijke en de gemeentelijke overheid. Naast haar lobbytaak doet de VNG aan kennisdeling over actuele onderwerpen en organiseert zij dienstverlening voor zaken die gemeenten efficiënter samen, dan alleen op kunnen oppakken. Deze drieslag maakt van VNG een vereniging met veel invloed, die daarmee goed in staat is om in te spelen op de steeds veranderende belangen van gemeenten. Hierbij is haar kracht om steeds de balans te vinden tussen aan tafel zitten in Den Haag en contact met de leden om zo tot betekenisvolle en krachtige lobbyboodschappen en dienstverlening te komen.

In gesprek met leden

De eerste stap waarmee onze adviseurs de VNG hielpen was een inhaalslag maken in het contact met de leden. De VNG vroeg TwynstraGudde mee te bouwen aan een nieuw Team Landelijk Gebied. Binnen dit nieuwe team hebben wij met meerdere collega’s op basis van inhoudelijke deskundigheid de belangen behartigd van gemeenten in het landelijk gebied. Zo heeft ons team een bestuurlijk netwerk opgezet dat elke zes weken bijeenkomt, waarin een grote groep bestuurders uit het hele land actuele en strategische kwesties bespreekt. Een vergelijkbaar initiatief is succesvol opgezet voor gemeentelijke ambtenaren. Bij elkaar zorgt dit voor een continue dialoog tussen leden en de VNG.

Besluitvorming binnen de VNG

De tweede stap is besluitvorming binnen de vereniging. De VNG heeft hiervoor een uitstekende structuur met een bestuur en verschillende themagerichte commissies, waarvan de leden, met name burgemeesters en wethouders, worden benoemd. Nadat er in de eerst stap in een meer vrije setting kon worden gesproken met leden, gaat het in de tweede stap om het vastleggen van bijvoorbeeld standpunten of het opstellen van een positionpaper. Zodra iets is vastgelegd bekent de VNG kleur richting de achterban en richting partners, zoals het Rijk of provincies. Elke bestuurder en medewerker weet wat hij of zij namens de VNG kan inbrengen in (bestuurlijke) overleggen of richting politieke organen. Concrete producten waaraan wij een belangrijke bijdrage hebben geleverd zijn onder meer de Positionpaper Landelijk Gebied, de Handreiking Stoppersregelingen Veehouderij en input voor een rondetafelgesprek van de Tweede Kamer over ruimtelijke ordening in het landelijk gebied.

'TwynstraGudde is veelzijdig en flexibel, waardoor we snel een deskundig en effectief team landelijk gebied hebben kunnen opzetten.'

Quote VNG

Het organiseren van een extern lobbynetwerk

Belangrijk in lobbyprocessen is het bouwen aan een vertrouwensrelatie met collega’s van andere organisaties. Dit gebeurt vaak inhoudelijk door deelname aan overleggen met medeoverheden of in een publiek-private setting. Net als binnen de VNG is het belangrijk vrij van gedachten te kunnen wisselen en de verschillende perspectieven op maatschappelijke kwesties te onderzoeken, zowel op ambtelijk als bestuurlijk niveau. Als lid van het Team Landelijk Gebied zijn wij betrokken geweest bij programma’s als de Aanpak Veenweide, het Landelijk Beleid Ruimte voor Landbouw en Natuur, het Nationaal Programma Landelijk Gebied en de stoppersregelingen. Hier proberen wij met een open blik de belangen en standpunten van de VNG te verenigen met die van andere partijen. Als we scherp hebben waar we het wel en waar we niet over eens zijn, komen we bij stap 4 waar VNG-bestuurders bijvoorbeeld in Bestuurlijke Overleggen (BO’s) afspraken maken en vastleggen met andere organisaties.

Besluitvorming met Rijk, provincies en waterschappen

Belangenverenigingen als de VNG hebben grote invloed in het Nederlandse politieke en bestuurlijke landschap en VNG staat daarbij vaak in de top 3 van meest invloedrijke belangenverenigingen. Als de VNG ergens haar ja-woord aan geeft, of andersom, heeft dat consequenties. Dat betekent dat VNG-bestuurders zorgvuldig moeten afwegen waar ze wel en niet, gegeven de achterban, aan kunnen meewerken of mee kunnen instemmen. Andersom is het daarom voor een minister belangrijk om in een Kamerbrief aan te geven dat de VNG is meegenomen in haar afwegingen. De drie eerste stappen dienen ervoor een bestuurder zo goed als mogelijk voor te bereiden op definitieve afspraken met derden, zoals andere overheden of private belangenorganisaties. In deze fase verschuift de rol van het ondersteunend team naar de achtergrond en komt het aan op de kwaliteiten van de betrokken bestuurder. Soms is het meeste al ambtelijk voorbereid en moeten bestuurders alleen iets bestuurlijk vastleggen, soms zijn er nog laatste kwesties die afgehandeld moeten worden en soms is er een fundamentele keuze nodig over welke richting de gezamenlijke partijen op willen gaan.

Omkering

Kenmerk van een zandloper is dat je deze steeds omkeert en dat geldt ook in dit geval. Voor de uitvoering van nieuwe wetten of beleid van een kabinet zijn gemeenten vaak noodzakelijk en een kabinet zal daarom aan de VNG vragen of zij hieraan wil meewerken. Neem de Kaderrichtlijn Water, waarvoor de waterkwaliteit in onder andere glastuinbouwgemeenten moet verbeteren. Hiervoor zijn investeringen nodig in riolering en de capaciteit en deskundigheid van toezichthouders en handhavers op dit specifieke aspect. In gesprek met de leden (stap 1) bleek echter al snel dat de uitdagingen van gemeenten op het gebied van Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH) veel breder zijn, omdat zij te kampen hebben met een structureel tekort in capaciteit en niet altijd in alle regio’s de gewenste kennis hebben. Vanuit dit bredere beeld over de VTH wordt de zandloper opnieuw omgedraaid op zoek naar een oplossing en aanpak, waarover afspraken gemaakt kunnen worden.

Waarom TwynstraGudde?

TwynstraGudde is in staat om heel flexibel adviseurs in te zetten met verschillende expertises. Dat was in deze langlopende opdracht met vele uitdagingen een absolute plus. Onze mensen hebben inhoudelijke kennis van en affiniteit met landelijke gebied en ruime ervaring met belangenbehartiging en public affairs.