Via Jeugd en Koraal De geslaagde fusie van twee jeugdzorginstellingen

Jeugdzorgorganisaties vragen zich steeds vaker af: zijn wij alleen nog sterk genoeg in deze veranderende markt? Via Jeugd, gericht op gesloten én intensief klinische jeugdhulp en Koraal, een zorginstelling met een breed aanbod aan jeugdzorg, zagen mogelijkheden om via een fusie gespecialiseerde jeugdhulp beschikbaar en bereikbaar te houden en het zorgaanbod beter én in samenhang te organiseren. Maar waar begin je dan? TwynstraGudde hielp de twee organisaties op hun weg naar een geslaagde fusie.

De jeugdhulp in Nederland staat voor grote uitdagingen. Met de decentralisatie van overheidstaken naar de gemeenten in 2015, kreeg de jeugdzorg te maken met versnippering van haar opdrachtgevers en wisselende, lage tarieven. Tel daarbij de doelen uit de Hervormingsagenda Jeugdzorg van de Rijksoverheid om knelpunten structureel aan te pakken en je hebt de belangrijkste redenen waarom jeugdzorginstellingen voor een stevige opgave staan. Steeds vaker zien we dat zorgorganisaties op zoek gaan naar een intensieve samenwerking.

Onze visie: eerst verkennen

Samenwerken is in onze visie nooit een doel op zich. Eerst moet worden verkend of er voldoende meerwaarde kan zijn en vervolgens welke samenwerkingsvorm daarvoor geschikt is. Via Jeugd en Koraal bleken een mooie basis te hebben voor het bundelen van de krachten: de organisaties delen dezelfde maatschappelijke opdracht en hebben dezelfde kijk op de toekomst van de zorg. De geboden ondersteuning en hulp vindt ook nog eens plaats in elkaars verlengde, aan overlappende doelgroepen en in overlappende verzorgingsgebieden.

Drie perspectieven

In onze ervaring is het noodzakelijk dit proces vanuit drie perspectieven te bekijken. Die drie perspectieven lopen parallel, zodat zij gaandeweg het proces bij te sturen zijn. Op deze manier worden vragen beantwoord zoals: hoe organiseer je de betrokkenheid van medewerkers? Hoe weet je of er weerstand is? Hoe betrek je de ondernemingsraad, de cliëntenraad en de raad van toezicht? En belangrijk: hoe zorg je dat zo’n ingrijpend proces niet leidt tot discontinuïteit?

Het inhoudelijke perspectief. Hierbij gaat het om het waarom, wat en hoe van de samenwerking. Externe en interne ontwikkelingen en de betekenis van de samenwerking voor cliënten, patiënten, medewerkers, verwanten en stakeholders spelen daarbij een belangrijke rol. Net zoals de uitwerkingsvragen op onder meer strategie, governance, inrichting, zorg, huisvesting, financiën, ICT en medewerkers.
Het veranderkundig perspectief. Dit betreft niet alleen aandacht voor besturings-, cultuur- en identiteitsverschillen (en overeenkomsten), maar gaat ook over welke veranderkundige interventies in het samenwerkingsproces kunnen worden ingezet om verder naar elkaar toe te groeien, zodat met draagvlak en gedeeld vertrouwen een samenwerking tegemoet kan worden gezien.
Het besluitvormingsperspectief. Een verregaande samenwerking vraagt een zorgvuldig en transparant besluitvormingsproces, zodat iedereen op tijd wordt meegenomen en inbreng mee kan geven. Dit komt naar onze overtuiging de kwaliteit van de besluitvorming enorm ten goede. Betrek raden van toezicht en bestuur, management, medezeggenschap, toezichthouders en stakeholders met inspraak of goedkeurende stem (bv. WFZ, banken, SER, vakbonden).

Twee culturen samengebracht

Tijdens dit proces hebben we verschillende samenwerkingsmodellen en het organisatiemodel DOR (Doelen stellen, Organiseren, Realiseren) ingezet. We combineerden dit met onze competenties in samenwerkings- en veranderkunde. We werken altijd op een projectmatige manier, zodat we organisaties niet overvragen, maar juist gericht en zorgvuldig betrekken. We hebben op die manier culturen samengebracht en ook een goede balans kunnen vinden met externe partijen.

We hebben het ondernemingsplan ‘Samen Patronen Doorbreken’ opgesteld, werkgroepen begeleid, overleggen over de voortgang en momenten van bestuurlijke reflectie georganiseerd. TwynstraGudde had hierin een overkoepelende blik.

Wij zochten een partij die een complexe samenwerkingsvraag samen met ons kon oppakken. Die inhoudelijk kan aanscherpen, met kennis van zaken en óók een goed oog heeft voor de relatie.

Ingrid Widdershoven, Raad van Bestuur, Koraal

Resultaat

Op 1 juli 2025 zijn beide organisaties bestuurlijk gefuseerd, zonder dat de continuïteit van de dagelijkse bedrijfsvoering hieronder heeft geleden. Via Jeugd en Koraal zijn op een prettige wijze tot elkaar gekomen en hebben een zorgvuldig besluitvormingsproces doorlopen. Met daarin een juiste investering van eigen tijd. Extra trots zijn wij omdat dit proces tot een goed einde is gebracht in een hectische omgeving waarin één van beide partijen ook geconfronteerd werd met een herstelplan van één van de belangrijkste contractpartijen en onder verscherpt toezicht kwam te staan van de IGJ.