Het is gemakkelijk om te zeggen: ‘Criminelen zijn goed georganiseerd. Nu de overheid nog.’ De overheid acteert op een ander speelveld dan criminelen. Criminelen kennen geen wetten en grenzen; de overheid (gelukkig) wel. Trouwens, het aantal afrekeningen in het criminele milieu laten zien, dat het ook dáár lang niet altijd goed gaat. Feit is wel, dat de bovenwereld veelstemmig is en de onderwereld op onverwachte plekken opeens de kop opsteekt. In de bovenwereld overziet iedereen maar een beperkt deel van het speelveld. De vraag is hoe je een totaalbeeld krijgt.
Gemeenten zijn cruciale partij
Als bij de burgemeester de brievenbus wordt opgeblazen, weet je wel hoe laat het is. Een sheriff begeeft zich op gevaarlijk terrein. Niettemin spelen burgemeesters een centrale rol bij de aanpak van georganiseerde en ondermijnende criminaliteit. Niet alleen vanuit hun verantwoordelijkheid voor openbare orde en veiligheid. Ook omdat de gemeente het schaalniveau is waar alles samenkomt: van witwaspraktijken via nagelstudio’s tot wietplantages op zolder, van drugstoerisme tot onleefbaarheid op straat, van uitkeringsfraude tot illegale onderverhuur. De gemeente heeft de taak en een belang om dit te bestrijden.
Als gemeenten vasthoudend zijn en gedurende een reeks van jaren inlichtingen delen en interventies van alle stakeholders op elkaar afstemmen, kunnen zij succes hebben. Maar hoe zorgen we dat in bestuurlijk-politieke contexten afspraken worden gemaakt met een doorlooptijd van meerdere jaren, over collegeperiodes heen? Samenwerking is complex, vooral als je de stap zet van denken naar doen: het daadwerkelijk uitvoeren van interventies. Soms staan wetten en regels in de weg. Snelle oplossingen zijn er niet.
Een beweging starten
Bezint eer ge begint, luidt het spreekwoord, maar een overmatige focus op het richten en inrichten, leidt vaak alleen maar tot meer rapporten en stapels papier. Soms kun je beter een beweging starten. De voeding komt dan wel vanuit het verrichten. Ambities, doelen en te bereiken effecten kun je formuleren op basis van voortschrijdend inzicht. Eendrachtige samenwerking en een jarenlange focus op een gezamenlijk doel maken de samenleving weerbaar tegen ondermijning.
