De energietransitie is in de fase van uitvoering. Voor gemeenten breekt daarmee een nieuwe tijd aan. Met de regionale energiestrategie (RES), de transitievisie warmte (TVW) en het regionale mobiliteitsprogramma (RMP) zijn de piketpaaltjes geslagen. Nu worden mensen geworven en concrete maatregelen gekozen. De schop gaat de grond in en er moet voortgang worden geboekt. De vraag waar gemeenten nu voor staan, is: hoe breng je de energietransitie van plan naar uitvoering?
Bekijk de impact voor het ministerie van Infra
De waterschapsverkiezingen liggen alweer bijna drie maanden achter ons. De nieuwe algemene besturen (AB) zijn geïnstalleerd, de dagelijks besturen (DB) worden geformeerd en zijn in een aantal waterschappen al gestart. Dit is de periode waarin nieuwe politieke ambities worden gevormd en er een andere bestuurlijke dynamiek ontstaat. Alle reden om als waterschap stil te staan bij het bestuurlijk samenspel en de wijze waarop dit georganiseerd is. Dat vond ook het waterschap waar wij aan de slag gaan met een advies over bestuurs- en directieondersteuning. Lees wat wij voor dit waterschap doen en ook voor jouw waterschap kunnen doen.
Bekijk de impact voor gemeente Amsterdam
De gemeente Den Haag brengt innovatieve bedrijvigheid, zorgverleners, onderwijs en andere partijen bij elkaar. In samenwerking komen nieuwe producten en diensten en innovatieve vormen van dagelijkse zorgverlening tot stand. Meer inwoners van de stad kunnen daardoor in de toekomst rekenen op zorg, meer ondernemers beginnen in deze sector met een bedrijf en er wordt gewerkt aan een grotere verscheidenheid aan banen. Drie gemeentelijke diensten trekken het programma. Sandra van de Waart (teammanager bij de afdeling Economie) heeft Nathal van Rijn (TwynstraGudde Interim Management) aangesteld als kwartiermaker Zorginnovatie.
Impact via tijdelijke kwartiermaker
Het moet allemaal frisser, bruisender en groener. De binnenstad van Terneuzen moet zichzelf de komende jaren opnieuw uitvinden. Het Totaalplan Binnenstad Terneuzen is de allesomvattende toekomstvisie, waarin staat beschreven hoe de vernieuwing en ontwikkeling van de binnenstad vorm kan krijgen. TwynstraGudde is gevraagd om uitvoering te geven aan het Totaalplan door de rol van kwartiermaker te vervullen.
Impact via allesomvattende toekomstvisie
De energietransitie is in de fase van uitvoering. Voor gemeenten breekt daarmee een nieuwe tijd aan. Met de regionale energiestrategie (RES), de transitievisie warmte (TVW) en het regionale mobiliteitsprogramma (RMP) zijn de piketpaaltjes geslagen. Nu worden mensen geworven en concrete maatregelen gekozen. De schop gaat de grond in en er moet voortgang worden geboekt. De vraag waar gemeenten nu voor staan, is: hoe breng je de energietransitie van plan naar uitvoering?
Lees verder
De waterschapsverkiezingen liggen alweer bijna drie maanden achter ons. De nieuwe algemene besturen (AB) zijn geïnstalleerd, de dagelijks besturen (DB) worden geformeerd en zijn in een aantal waterschappen al gestart. Dit is de periode waarin nieuwe politieke ambities worden gevormd en er een andere bestuurlijke dynamiek ontstaat. Alle reden om als waterschap stil te staan bij het bestuurlijk samenspel en de wijze waarop dit georganiseerd is. Dat vond ook het waterschap waar wij aan de slag gaan met een advies over bestuurs- en directieondersteuning. Lees wat wij voor dit waterschap doen en ook voor jouw waterschap kunnen doen.
Lees verder
Jasper Oudshoorn, Adviseur Zorg
De gemeente Den Haag brengt innovatieve bedrijvigheid, zorgverleners, onderwijs en andere partijen bij elkaar. In samenwerking komen nieuwe producten en diensten en innovatieve vormen van dagelijkse zorgverlening tot stand. Meer inwoners van de stad kunnen daardoor in de toekomst rekenen op zorg, meer ondernemers beginnen in deze sector met een bedrijf en er wordt gewerkt aan een grotere verscheidenheid aan banen. Drie gemeentelijke diensten trekken het programma. Sandra van de Waart (teammanager bij de afdeling Economie) heeft Nathal van Rijn (TwynstraGudde Interim Management) aangesteld als kwartiermaker Zorginnovatie.
Lees meer over deze opdracht
Het stationskwartier moet dé bruisende ontmoetingsplek worden van Helmond en de rest van de regio. Een vitaal gebied waar het goed wonen, werken en vertoeven is. Het station zelf is al in een nieuw jasje gestoken. De ontwikkeling van het gebied eromheen is de volgende stap. Een gebiedsvisie moest nog worden opgesteld. Parallel aan het opstellen van deze visie is TwynstraGudde gevraagd om de ontwikkelstrategie te maken én de financiële haalbaarheid te bepalen.
Bekijk meer
Aan analyses is geen gebrek. In steeds wisselende bewoordingen wordt geconcludeerd dat in bouwcontracten onvoldoende balans wordt gevonden tussen de belangen van opdrachtgevers en die van opdrachtnemers, dat marktwerking op dit moment niet leidt tot duurzame marges en dat het zo niet langer kan. Wat inmiddels ook wel duidelijk is, is dat simpele en snelle oplossingen niet voorhanden zijn. Anders hadden we die nu wel massaal omarmd. Hoe dan wel? In twee fasen contracteren en echt gaan samenwerken is een veelbelovende oplossing.
Mijn aanname is dat de ruimte voor oplossingen niet ligt binnen de gebruikelijke standaard werkwijzen. We zullen uit een ander vaatje moeten gaan tappen. Als je andere uitkomsten wilt, zul je ook ander andere organisatievormen moeten proberen. Dus wat als we de gebruikelijke manier van werken een beetje los durven laten en de manier waarop relaties tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers worden georganiseerd ter discussie durven stellen? Ik kom meer en meer tot de overtuiging dat ongewijzigd vasthouden aan de bekende standaard bouworganisatievormen op basis van bestekken, geïntegreerde contracten en DBFM als uitgangspunt, ons niet verder helpt en juist in de weg staat aan de noodzakelijke veranderingen.
De gebruikelijke contractvormen zijn allereerst te transactioneel en dualistisch, omdat ze zijn gebaseerd op de korte termijn, 'voor wat hoort wat', straffen en belonen, en leiden tot focus op vooral het eigen belang. Met eenzijdig vastgestelde contracten in concurrentie worden verantwoordelijkheden, en in de praktijk vooral ook onduidelijkheden en risico's, tegen een vaste prijs overgeheveld naar de markt. Partijen komen zo bijna automatisch tegenover elkaar te staan.
Daarnaast nodigen ze uit tot slaafs kopieergedrag, doordat modellen al snel worden gezien als een invuloefening op basis van de gedachte: 'zo doen we het altijd'. Specifieke projectkenmerken en intenties wel voor een redelijke risicoallocatie te gaan verdwijnen bij het schrijven van het contract.
Maar bovenal zijn de standaarden gebaseerd op zelfoverschatting. Ze gaan uit van de veronderstelling dat opdrachtgevers hun opgaves en de bijbehorende situatie volledig kennen. Deze kunnen beschrijven en specificeren (bestek, vraagspecificatie) en dat 'de markt' op basis daarvan wel tot een goede inschatting, aanpak en inschrijving kan komen. Beide aannames blijken geregeld in meer of mindere mate onjuist, met grote gevolgen.
Dit is mede het gevolg van de complexiteit van projecten, zowel de omvang ervan als de context van de opgaves: een dichtbevolkte omgeving met vele betrokkenen, vele belangen en aanpalende bebouwing en infrastructuur, een complexe publieke of juridische context, en in toenemende mate overwegingen van klimaat, natuur en milieu. Een katalysator van deze complexiteit is de toenemende mate waarin wordt gewerkt aan, in of nabij bestaande infrastructuur of bebouwing: slopen, aanpassen, renoveren, aanbouwen, etc. Goede areaalgegevens kunnen geregeld niet vooraf worden vastgesteld of zijn simpelweg niet voorhanden. Ga er maar aan staan. Wie doet de beste gok?
Er zijn inmiddels al voorbeelden van opdrachtgevers die deze realiteit onder ogen zien en zoeken naar andere vormen om hun opgaves te contracteren. De vorm varieert, maar allemaal hebben ze gemeen dat er wordt gezocht naar samenwerking in een vroegtijdig stadium, maximale transparantie wat betreft opgave en risico's, en uiteindelijk een grotere prijszekerheid. Het zijn twee-fasecontracten avant la lettre. Wij hebben het geluk gehad de afgelopen jaren betrokken te zijn bij meerdere projecten waar wij mochten adviseren en met opdrachtgevers hebben gezocht naar een strategie die kan voorzien in meer transparantie en andere, meer succesvolle, verhoudingen.
In de praktijk is het een contractvorm waarbij de beoogd uitvoerend aannemer of het consortium vroegtijdig (soms zelfs al in de verkenning, meestal in de planuitwerkingsfase) wordt betrokken. En meewerkt aan en mede verantwoordelijk wordt voor (onderdelen van) onderzoeken, ontwerpen, specificatie en contractstukken. De mate van betrokkenheid en inhoud van de rol van de markt varieert. In de uitwerking vertonen de contracten verschillende kenmerken van bestaande vormen: het bouwteam, soms ook van een alliantie en partnering. De ontwikkeling van een nieuw model bouwteamovereenkomst onder de vlag van Duurzaam gebouwd sluit hier mooi bij aan.
Het resultaat is steeds hetzelfde: op het moment van prijsvorming voor de realisatiefase bestaat maximale transparantie ten aanzien van het project, het contract, de risico's en de prijs. De kans op onplezierige verrassingen tijdens de realisatie wordt geminimaliseerd. Moeilijke discussies worden daaraan voorafgaand al gevoerd. En een belangrijk kenmerk: het is een samenwerkingsmodel. Partijen trekken vooral gedurende de voorbereiding gezamenlijk op. In de realisatiefase behoudt de marktpartij grotendeels zijn 'klassieke' verantwoordelijkheid op basis van de UAV(-gc). Maar daaraan voorafgaand is een basis gelegd voor succesvolle samenwerking in ook deze fase.
Waterschappen lopen in deze ontwikkeling met verschillende waterveiligheidsprojecten voorop doordat ze buiten de gebaande paden hebben durven denken. Een belangrijke drijfveer voor deze veranderde werkwijze is het voorkomen van onplezierige verrassingen voor beide partijen gedurende de uitvoering.
Hoe de samenwerking vorm te geven is maatwerk en verschilt per opdrachtgever en project. Daarbij kennen we inmiddels verschillende samenwerkingsmodellen en ook de omvang ofwel scope van de samenwerking varieert. Maatwerk dus, maar wel met een gemene deler: opdrachtgever en opdrachtnemer werken samen aan de voorbereiding van een project met als doel maximale transparantie en zekerheid over de uitvoeringsfase met zo min mogelijk verrassingen en verstoringen. De eerste contracten zijn aanbesteed en verschillende projecten volgen binnenkort. We gaan spannende tijden tegemoet. De eerste tekenen zijn veelbelovend. Wij denken dat het een bijdrage aan de oplossing kan zijn. Neem gerust contact op indien je meer wilt weten.
Ook ben ik één van de sprekers tijdens het congres Gamechangers in de bouw & infra op woensdag 13 november in Circl (Amsterdam). Samen met het Waterschap Drents Overijsselse Delta (WDOD) ga ik in op het tweefasencontract.
Sinds september is TwynstraGudde partner van Duurzaam Gebouwd, hét landelijke integrale kennisplatform voor beslissers binnen de bouw- en vastgoedsector op het gebied van duurzaamheid. Lees hier het nieuwsbericht hierover.
