Blog Raadslid, herpak je grip op verbonden partijen!

Steeds meer taken worden op afstand van de eigen gemeente uitgevoerd via verbonden partijen, zoals bijvoorbeeld een omgevingsdienst of sociaal werkbedrijf. Hierdoor ervaren raadsleden dat zij onvoldoende kunnen sturen op deze taakuitvoering. De raad moet daarom zelf meer aan het stuur staan en blijven aangeven wat zij belangrijk vindt ten aanzien van deze verbonden partijen. Ons advies: grijp de nieuwe raadsperiode aan als natuurlijk moment om je grip op de verbonden partijen te versterken!

Toegevoegd door Thijs Boertien op 21 maart 2022

De democratische legitimiteit bij verbonden partijen is al langere tijd onderwerp van discussie in gemeenteland. Veel raden worstelen hierbij met de invulling van hun kaderstellende en controlerende rol. Ook het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) erkent deze uitdaging en heeft TwynstraGudde gevraagd om ‘handelingsperspectieven’ te ontwikkelen die raden kunnen gebruiken om hun grip op verbonden partijen te vergroten. Aan de hand van documentenstudie en groepsgesprekken met verschillende lokale overheden hebben wij drie handelingsperspectieven ontwikkeld.

Uitgangspunt van onze handelingsperspectieven is dat het gebruik ervan niet voelt als ‘extra werk’ maar dat de werkwijze past in de cycli die raden sowieso al doorlopen. Het eerste handelingsperspectief richt zich daarom op de vierjarige raadsperiode: die kan worden benut om afwegingen te maken over het bestuurlijk, financieel én inhoudelijk belang van verbonden partijen.

Blog 2 gemeenteraadsverkiezingen 2022 in tekst

In onze ogen is jaar 1 van de raadsperiode cruciaal om als raad je positie te pakken. Je beschikt als raad daarbij over de volgende ‘knoppen’ om aan te draaien:

Overdrachtsperiode: in de overdracht van raad op raad is toenemend veel aandacht voor de positie van de raad in de regio. Het is daarom aan te raden om tijdens de overdrachtsperiode het thema verbonden partijen expliciet te (laten) agenderen. Op deze manier kan de nieuwe raad een oordeel vormen over de huidige stand van zaken van de verbonden partijen.
Informele kennismaking: de raad kan aansturen op een informeel kennismakingsmoment met verbonden partijen. Dit draagt bij aan de basiskennis over de verbonden partijen voor (nieuwe) raadsleden en geeft meer inzicht in de wijze waarop de kaderstellende en controlerende rol kan worden ingevuld. Ook kunnen verbonden partijen zichzelf presenteren en laten zien op welke manier zij een bijdrage leveren aan de lokale taken waar je als gemeente voor staat.
Koppeling lokale speerpunten: in jaar 1 van de raadsperiode worden de lokale speerpunten voor de komende vier jaar vastgelegd in een college- en of raadsprogramma. De vaststelling hiervan kan worden benut om het gesprek aan te gaan over de wijze waarop verbonden partijen kunnen danwel moeten bijdragen aan de lokale ambities. De raad kan het college in het vervolg aanspreken op deze uitgangspunten.

Met de gemeenteraadsverkiezingen achter de rug begint in heel Nederland een frisse raad aan een nieuwe vierjarige periode. Kom in actie en benut jaar 1 van deze periode om als raad je positie ten opzichte van verbonden partijen te versterken.

Meer weten?

Ben je benieuwd naar een uitleg van het hele handelingsperspectief en een toelichting op de andere twee handelingsperspectieven? Bekijk dan ons interactieve eindrapport op de website van Kennis Openbaar Bestuur. Of wil je meer weten over onze visie op regionale samenwerking? Bel of mail mij of mijn collega Sharon Blair-Zuijderhoff. We maken graag nader kennis en denken met je mee.