Een deel van de oplossing voor het verdelingsvraagstuk is de energiehub. Dit is een lokale samenwerking tussen gebruikers en producenten van energie. Hierbij stemmen de deelnemers energieopwek, -transport, -opslag, -conversie en -verbruik op elkaar af. Deze afstemming zorgt voor een verlaging van de piek op het lokale stroomnet omdat niet iedereen op hetzelfde moment energie gebruikt. Zo worden de schaarse netcapaciteit en beschikbare stroom beter verdeeld.
Er wordt veel opgehangen aan het potentieel van energiehubs, ze worden genoemd in het Nationaal Plan Energiesysteem (NPE), het Programma Energie Hoofdstructuur (PEH) en op de site van Netbeheer Nederland staat de ambitie om in 2030 honderden energiehubs draaiende te hebben om het balanceren van vraag en aanbod op het net te versoepelen.
Recent komen er bij TwynstraGudde diverse offerteuitvragen voorbij die te maken hebben met energiehubs. Bij deze projecten wordt er vaak veel geëist met betrekking tot technische ervaring met soortgelijke projecten, bijvoorbeeld technische kennis van laadpalen en het uitrekenen van business-cases. Dit zijn niet de meest relevante aspecten van zo’n project. Het primaire traject bij het instellen van een energiehub gaat over samenwerken. Dit blijkt ook uit de casus van de energiehub Hessenpoort in Zwolle. Parkmanager Ilse Sijtsema zegt daarover het volgende: “De uren (en dus ook de financiële middelen voor de opstartfase) gaan hem met name zitten in het uitleggen, verbinden, stimuleren en motiveren om samen te werken, oftewel de sociale kant dus. Dit is vaak een ondergewaardeerd maar zó ontzettend belangrijk deel van de opbouw van een collectieve Smart Energy Hub”.
Tijdens het recente Bedrijventerreinencongres ‘Sturende bedrijventerreinen, Ruimte maken voor transities’ werd dit punt extra benadrukt. Hier werd de casus van het Schiphol Trade Park uitgelicht, een succesvolle implementatie van een energiehub op een bedrijventerrein. De spreker, Quirine Tjeenk Willink die als advocaat betrokken was bij de totstandkoming van de energiehub, gaf aan dat ook hier de samenwerking voor de technische oplossing uit ging.
Stap één van een energiehub is niet de vraag hoe de energie te verdelen, maar vooral met wie, daarna pas komt de vraag welke technologie nodig is. Deze stap gaat verder dan een interessepeiling en een krabbel, het gaat om het inrichten van een duurzame governance die over de tijd om kan gaan met een ingewikkelde verdelingsvraag. Initiële afspraken maken over wie wanneer hoeveel energie kan gebruiken is al ingewikkeld, maar dit op een duurzame wijze inrichten, zodat niet iedere aanpassing in de afspraken leidt tot een ineenstorting van de energiehub, is de échte uitdaging.
De partijen die betrokken zijn bij een energiehub denken vaak ook op een heel andere manier, denk aan overheden en bedrijven. Daarom is betrokkenheid van een partij die ervaring heeft met publiek-private samenwerkingen van cruciaal belang.
TwynstraGudde heeft uitgebreide ervaring binnen het domein van samenwerken. Zo zijn we betrokken bij samenwerkingen tussen overheden en inwoners, bijvoorbeeld binnen de warmtetransitie. Ook hebben we uitgebreide ervaring met de energietransitie vanuit het perspectief van overheden. Binnen dit kader hebben wij ons altijd gericht op verschillende types samenwerking, tussen verschillende overheden, overheden en inwoners en overheden en bedrijven. Wij hebben ook ons eigen samenwerkingsmodel, toepasbaar op zowel publiek-publieke als publiek-private samenwerkingen.
Vanwege de focus op technologie bij het inrichten van energiehubs schieten we voorbij aan een belangrijk onderdeel van deze samenwerking, namelijk de samenwerking. Het doel van een energiehub is niet om gezamenlijk een keuze te maken voor welk type laadpaal te gaan, maar om een duurzame samenwerking ten behoeve van de verdeling van de schaarse netcapaciteit op te zetten. Pas als deze samenwerking is opgezet komt technologische expertise om de hoek kijken. Een energiehub is dus geen technisch project, maar een samenwerkingsproject.