Een bureaucratische organisatie is nogal star. Het veranderen van een dergelijke organisatie is dan ook geen sinecure. Bureaucratische organisaties zijn vooral sterk in rechtsgelijkheid en rechtszekerheid.
De belangrijkste uitgangspunten van de bureaucratische organisatietheorie zijn:
- Een organisatie kan het beste op basis van rationele overwegingen worden ingericht.
- De organisatie is piramidegewijs georganiseerd, met één persoon aan de top.
- Het gezag van de leiding is legitiem en wordt niet ter discussie gesteld.
- Planning en controle zijn de basis voor besturing.
- Regels worden gemaakt en gehandhaafd.
- Medewerkers worden gezien als (vervangbare) productiemiddelen.
Bureaucratie veranderen
Organisaties met veel bureaucratische kenmerken zijn relatief ongevoelig voor impulsen. Zowel van binnen als van buiten. Ze hebben een laag adaptief vermogen; ze zijn vrij star. Veranderen in dit soort organisaties betekent het veranderen van regels, de handhaving en de controle daarop. Dit is lastig en kost veel tijd. Mensen ontwikkelen gemakkelijk mechanismen om onder regels uit te komen. In bureaucratische organisaties is het heel belangrijk dat het management de verandering steunt.
Sterke kanten bureaucratie
De bureaucratie heeft als sterke kanten. Bureaucratie:
- Is een instrument in de strijd tegen onzekerheid en willekeur.
- Levert een zekere mate van voorspelbaarheid.
- Is een instrument voor rechtsgelijkheid en rechtszekerheid.
- Maakt samenwerking mogelijk en ondersteunt daarmee indirect individuele vrijheid (samen staan we sterk).
- Biedt enige voorspelbaarheid, leiding en planmatigheid die ook in veranderingstrajecten van belang zijn.
Bron: Caluwé, L. de en H. Vermaak: Leren veranderen; een handboek voor de veranderkundige. Kluwer Deventer (2006)