Welke contractvormen bestaan er?

Mengvormen

De aanpak voor de marktbenadering vergt in dat stadium nog een nadere uitwerking en concretisering alvorens contracten en aanbestedingsdocumenten opgesteld kunnen worden.

De mogelijkheden om verantwoordelijkheden te verdelen zijn in principe oneindig en altijd zal een projectspecifieke afweging gemaakt moeten worden.

In de praktijk zal op veel aspecten sprake zijn van in meer of mindere mate van verantwoordelijkheid bij de opdrachtnemer of opdrachtgever. Per onderdeel (object) van hetzelfde contract kan dit bovendien ook nog verschillen. Het zelfde geldt voor de wijze van specificeren: functioneel of meer uitgewerkt.

Uitgaande van de verantwoordelijkheden die een contractvorm met name definiëren, kan dit worden weergegeven als een mengpaneel waarmee traploos en projectspecifiek tot de best passende verdeling kan worden gekomen. Dit is weergegeven in onderstaand figuur.

Contracteren-en-aanbesteden-mengvormen
In dit voorbeeld is een aantal hoofdaspecten en fasen die in veel contracten voorkomen weergegeven.

Bij de fase die betrekking heeft op het bouwen (B) is de schuif maximaal bij de opdrachtnemer gezet. In de regel is dit een fase van een project die bij de opdrachtnemer wordt belegd. Wees erop bedacht dat deze fase ook veel met een “C” van construct wordt aangeduid. Een andere fase die in het oog springt is de eigendom (E). Ook daar is variatie mogelijk.

Bij infrastructurele projecten zal de eigendom in de regel bij de publieke opdrachtgever blijven, zoals hier ook is weergegeven, maar strikt noodzakelijk is dat niet. Bij de bouw van gebouwen (kantoren bijvoorbeeld) is het niet ongebruikelijk dat de eigendom voor altijd of voor een bepaalde tijd bij de opdrachtnemer blijft (of in eigendom wordt overgedragen naar bijvoorbeeld een belegger).

In de figuur hierboven is alleen de mogelijke verdeling op hoofdonderdelen weergegeven. Daarnaast kan op nog meer onderdelen worden gevarieerd in de verantwoordelijkheidsverdeling. Te denken valt bijvoorbeeld aan de verantwoordelijkheid voor de verschillende conditionerende werkzaamheden (bijvoorbeeld het verleggen van kabels en leidingen, het detecteren en ruimen van niet-gesprongen explosieven, werkzaamheden die samenhangen met archeologische vondsten) en het aanvragen en verkrijgen van vergunningen.

De uiteindelijke verdeling, of stand van de ‘schuifjes” in het “mengpaneel”, is projectspecifiek en wordt onderdeel van de contracteringsstrategie. Uiteindelijk zal die strategie kenmerken vertonen van een bekende hoofdvorm, en in de praktijk wordt dat etiket op het contract geplakt. Daar is ook niets mis mee, zolang men zich maar realiseert dat dit altijd een algemene aanduiding is en er aanzienlijke verschillen kunnen zitten tussen het ene D&C-contract en het andere D&C-contract.

Hiermee is ook duidelijk dat een keuze voor alleen een hoofdvorm alleen, dus alleen D&C of E&C, zonder nadere invulling, nog onvoldoende is om daadwerkelijk contractstukken op te kunnen stellen. Het kan voldoen als een keuze op hoofdlijnen in een vroege fase van een project. En het zegt iets over de voorwaarden die zullen worden gehanteerd en op welke wijze eisen overwegend zullen worden gespecificeerd. De strategie voor de contractering zal daarna echter nader ingevuld moeten worden, met name op de aspecten die hiervoor zijn behandeld.