Er spelen veel transitieopgaven tegelijk, en die werken ook nog eens op elkaar in. De beheersbaarheid, controleerbaarheid en maakbaarheid zijn zeer beperkt. Onze huidige systemen draaien zich steeds verder vast en ongerichte aanpakken en losse interventies bieden weinig soelaas. De vraagstukken van nu vragen in onze optiek dan ook meer dan ooit om veranderkundige precisie. In dit artikel onderzoeken we hoe we de jarenlange kennis, kunde en ervaringen uit ons vakgebied kunnen gebruiken om de dynamieken van transities beter te begrijpen.
‘Verandering is de enige constante factor in het universum. Het vindt bewust en onbewust plaats, altijd en overal, dankzij en ondanks de mensen die het betreft.’ Het vak verandermanagement ontstond vanuit de behoefte om enige grip te krijgen op de wereld om ons heen. Het gaat over veranderingen waarop wij als mens invloed zouden willen of kunnen uitoefenen. Vanuit het geloof dat het eigen leven, de eigen organisatie, de samenleving, ook een (klein) beetje maakbaar zijn. Daarmee werd – en wordt – niet gesuggereerd dat de uitkomst planbaar, en daarmee beheersbaar, controleerbaar en gegarandeerd, is. Het gaat eerder over ‘de toekomst niet aan het lot overlaten, maar er (enige mate van) sturing of beïnvloeding aan geven.’ Dat doen we in ons vak door grondig en precies te werken. Met behulp van meervoudig kijken - waarnemen met alle zintuigen én vanuit verschillende perspectieven - komen we tot de kern van het vraagstuk en bepalen we heel gericht onze strategie. Wat kan voor dit vraagstuk, in deze context, met deze betrokkenen, een werkzame aanpak zijn? Hoe kunnen we met gerichte interventies een sneeuwbaleffect laten ontstaan? Vanuit het vak prediken we nooit dikke, integrale veranderplannen, maar kleine, precieze en impactvolle interventies. We zijn scherp op waartoe de context ons verleidt. Vaak is dat meer van hetzelfde, terwijl het vraagstuk iets anders vraagt. Naar dat ‘andere’ gaan we dan op zoek.
In de veranderkundige literatuur is twee decennia geleden een onderscheid gemaakt in ‘ordes’ van veranderen en leren, elk met een eigen mate van diepgang. Bij single loop learning (eerste orde veranderen) gaat het om het verbeteren van het bestaande. De opgave is de prestaties van de organisatie te verbeteren, versnellen of efficiënter te maken.
Het gehele artikel download je hieronder.
Aniek Janssen heeft ook een presentatie gegeven over de inhoud van dit artikel in Pakhuis de Zwijger tijdens de lancering van het magazine Handelen in transities. Bekijk deze hieronder.