De tweede DPRA-cyclus: meer dan een herhaling van zetten
De eerste DPRA-cyclus leverde veel op. Met stresstesten, risicodialogen, adaptatiestrategie en uitvoeringsplannen is een manier gevonden om klimaatadaptatie breed op de agenda te zetten. De afgelopen periode zijn diverse maatregelen genomen in het fysieke domein. Maar klimaatadaptatie is een brede opgave, die vaak over de klassieke organisatie- en beheergrenzen heen reikt.
Zo zien wij dat er voor de tweede DPRA-cyclus zowel behoefte bestaat als ruimte wordt geboden om het accent te verleggen. Er zijn kansen in het proces voor het nadrukkelijker organiseren van bredere bewustwording, domein-overstijgende samenwerking en stimuleren van actiebereidheid. Dit vraagt om een benadering van de tweede DPRA-cyclus waarin het sociaal perspectief nadrukkelijker en structureel wordt verankerd binnen de adaptatie-opgave.
Met de ruimte om een eigen focus aan te brengen, zien wij in de tweede DPRA-cyclus kansen voor het organiseren van bredere bewustwording, betrokkenheid en actiebereidheid. Met als resultaat een uitvoeringsagenda die gebaseerd is op motivatie en energie om de komende zes jaar gezamenlijk aan de opgaven te werken. Dit vraagt allereerst om het nadrukkelijker verweven van het sociaal perspectief in de adaptatie-opgave.
Waarom klimaatadaptatie ook een sociale opgave is
Wij zijn ervan overtuigd dat klimaatadaptatie naast een technische en fysieke, ook een sociale opgave is die zich richt op het vergroten van weerbaarheid en veerkracht. Natuurlijk blijft (actualisatie van) de stresstest essentieel - het vormt de basis voor de adaptatiestrategie en uitvoeringsagenda. Ook blijft de aanleg of aanpassing van de fysieke ruimte nodig. Maar klimaatadaptatie vraagt om meer dan inzicht in fysieke knelpunten en technische maatregelen: het vraagt ook om het vermogen om samenwerking in de maatschappij te activeren en meer partijen te prikkelen om mee te doen. Juist als uit de stresstest blijkt dat de opgave niet alleen op te lossen is met fysieke aanpassingen door gemeenten, komt het aan op het vergroten en versterken van het samen doen.
De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) benadrukt het belang van sociale infrastructuur voor effectieve adaptatie. Het WRR-rapport meldt dat er nog veel te winnen is in de mate waarin adaptatiebeleid en sociale cohesie elkaar versterken en benutten. Het is nodig om krachten te bundelen, onderling vertrouwen te vergroten en ervoor te zorgen dat mensen weten wat ze kunnen doen om zich aan te passen.
Dit vraagt om nieuwe partners binnen en buiten de gemeente sterker te verbinden aan de adaptatie-opgave om de lokale weerbaarheid en veerkracht te vergroten.
Zo ondersteunen wij bij de tweede cyclus
Met onze ruime kennis en ervaring met het DPRA zijn we ook op de hoogte van de laatste ontwikkelingen rond de handreiking risicodialogen en de adaptatiepiramide. Samen met onze expertise op het organiseren van samenwerking en de social design praktijk, ondersteunen wij werkregio’s, gemeenten en waterschappen. We gaan graag verder in gesprek over ons perspectief op de tweede cyclus en wat dit concreet kan betekenen. Zo ondersteunen wij bijvoorbeeld met:
- Voorbij het noodpakket: een inspirerende, brede werksessie als vertrekpunt
Doel: Beleidsdomeinen en management samenbrengen om verbinding, samenwerking en eigenaarschap te versterken rond lokale opgaven.
We zien dat het belangrijk is dat de er binnen de gemeente een brede(re) betrokkenheid is van beleidsdomeinen en het management. In een gezamenlijke sessie (met collega’s werkzaam in verschillende disciplines, bijvoorbeeld klimaatadaptatie, gezondheid, sociaal domein, ruimtelijke ordening, stedenbouw en landschap) kijken we naar de lokale, integrale uitdagingen en wat dit betekent voor de verbinding en samenwerking binnen de gemeente. Hiervoor zetten we bijvoorbeeld gedachtegoed in van onze Samenwerkingsscan en onze kennis rond het organiseren van weerbaarheid en veerkracht.
- Het invoelbaar maken van klimaatrisico’s
Doel: Niet alleen inzicht geven in klimaatrisico’s, maar met een andere bril ook actiebereidheid vergroten bij bestuurders, beleidsmakers en bewoners.
De uitkomsten van de stresstesten en lokale informatie, passen we toe door gedragsinterventies te ontwerpen die zich richten op de gewenste doelgroep door de urgentie en onderliggende waarden bespreekbaar en invoelbaar te maken. Met social design-methoden maken we klimaatrisico’s invoelbaar en bespreekbaar zodat afwegingen voor bijvoorbeeld bestuurders, beleidsmakers of bewoners scherper kunnen worden gemaakt. Een voorbeeld is de hittekas. Een andere mogelijkheid is om te kiezen om één risicodialoog gezamenlijk vorm te geven met een vernieuwende methode.
- Samenwerkingskracht stimuleren met risicodialogen
Doel: Partners (wijkteams, sportverenigingen, zorgorganisaties) versterken in hun rol als verbindende schakel in de buurt, met focus op motivatie, eigenaarschap en gezamenlijke actie.
Van wijkteams tot sportverenigingen en daklozenzorg – partners met voelsprieten in de buurt zijn nodig voor het versterken van de sociale weerbaarheid en veerkracht. Dit houdt ook in dat in het proces van de risicodialogen ruimte moet zijn om het gesprek te voeren over wat bewoners raakt, wat ze nodig hebben, en hoe we daar samen in op kunnen trekken. We zetten bijvoorbeeld in een sessie één wijk (met lokale partners en bewoners) centraal en zoeken naar hoe iedereen een steentje kan bijdragen aan de uitvoeringsagenda. Hiervoor zetten we de adaptatiepiramide centraal om het gesprek aan te gaan. Het gaat hierin niet alleen over afspraken vastleggen, maar juist om het creëren van gedeelde motivatie en eigenaarschap. Als lokale overheidspartij kan je niet alles zelf, maar hoe werk je daarbij aan wederzijds vertrouwen? We verkennen wat lokale initiatieven zijn waar de uitvoeringsagenda op kan aansluiten.
- Het begeleiden van risicodialogen naar strategie en uitvoering
Doel: Van afspraken op papier naar een levendig netwerk waarin rollen helder zijn, motivatie voelbaar is en samenwerking duurzaam blijft.
We begeleiden het proces richting breed gedragen uitvoeringsagenda’s. Hierin onderzoeken we samen welke instrumenten effectief en in samenhang ingezet kunnen worden, waar de regie en coördinatie op de uitvoering ligt, en welke rol is weggelegd voor welke partners binnen en buiten de gemeente. Mogelijk is een samenwerkingsconvenant passend voor het verbinden van (nieuwe) partners, maar belangrijker is dat blijvend wordt gewerkt aan het levendig houden van de samenwerking, bijvoorbeeld door het organiseren van een jaarlijkse bijeenkomst in de wijk waarin successen worden gevierd en nieuwe ideeën worden uitgewisseld.
Beeld: © Nationaal Deltaprogramma - De zeven ambities van het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie
Maak klimaatadaptatie tastbaar en verbindend
De tweede cyclus vraagt om creativiteit, verbinding en een helder proces waarin partners vanaf het begin betrokken zijn. Maak klimaatrisico’s niet alleen inzichtelijk, maar ook invoelbaar met sociale en vernieuwende interventies. Zet een betekenisvolle stap door de inzet van de cyclus als moment om nieuwe partners te verbinden en gedeeld eigenaarschap te creëren. Zo maken we samen klimaatadaptatie tastbaar, verbindend en toekomstgericht.