Het KOMPAS blijkt elke keer een goede gids te zijn die de organisatiepatronen, -dynamieken en onderstromen zichtbaar maakt. Als je deze facetten ziet én snapt welke (positieve en/of negatieve) invloed ze hebben op jouw programma, sta je als programmamanager beter gesteld in het nemen van de juiste beslissingen. Alleen het verschijnsel aanpakken of de onderliggende oorzaak wegnemen? Het hangt van de specifieke situatie af wat de meest verstandige strategie is.
Een praktijkvoorbeeld. In gesprek over het KOMPAS blijkt dat de bestaande mandateringsregeling in de lijnorganisatie (element ‘systemen’) óf het gedrag van lijnmanagers (element ‘managementstijl’) aangewezen worden als knelpunt voor het regelen van het budgethouderschap van de programmamanager. Voor alle financiële issues moet de programmamanager, eventueel via de opdrachtgever, de lijn opzoeken om tot een besluit te komen. Gevolg: vertraagde besluitvorming. Zeker bij tempo-gestuurde programma’s een regelrechte belemmering voor daadkrachtige uitvoering van het programma! In het gesprek over deze uitkomst vanuit het KOMPAS zijn de deelnemers vragen gaan stellen aan het management en kwamen ze tot de conclusie dat in hun organisatie weggeven van mandaten stuitte op de angst voor verlies van invloed. Het KOMPAS heeft hier meer helderheid gegeven, zaken expliciet gemaakt en voer gegeven voor het ‘lastige’ gesprek.
Natuurlijk stuurt de programmamanager het programma aan, maar overschat zijn/haar invloed niet. Op veel facetten wordt het programma gestuurd door de invloed van de lijnorganisatie. Onbewust en onbedoeld spelen organisatie-elementen een rol in het faciliteren van programma's. Naarmate je de grilligheden en de irrationele kenmerken van de lijnorganisatie beter begrijpt, neemt je effectiviteit als programmamanager toe. Graaf naar de oorzaken en neem dan een verstandige beslissing: soms accepteren, soms het fenomeen aanpakken en soms de oorzaak.
Onze tip voor organisaties die succesvol willen werken in, aan en met programma’s: kijk onder de oppervlakte van de organisatie door geen genoegen te nemen met de verschijnselen, maar door te zoeken naar de oorzaak van die fenomenen. Daar zitten energizers die je goed kunt gebruiken en drainers die je zoveel mogelijk moet afwenden. Zicht op de (werking van de) onderstromen is geen garantie voor een succesvol programma, maar doet de kans daarop wel toenemen.
Indien je graag op de hoogte gehouden wilt worden van het vervolg op dit blog of als je vragen hebt hoe je het KOMPAS zelf kunt toepassen in de praktijk, stuur mij een bericht. Dit blog is tot stand gekomen in samenwerking met Theo van der Tak.