De energietransitie is in de fase van uitvoering. Voor gemeenten breekt daarmee een nieuwe tijd aan. Met de regionale energiestrategie (RES), de transitievisie warmte (TVW) en het regionale mobiliteitsprogramma (RMP) zijn de piketpaaltjes geslagen. Nu worden mensen geworven en concrete maatregelen gekozen. De schop gaat de grond in en er moet voortgang worden geboekt. De vraag waar gemeenten nu voor staan, is: hoe breng je de energietransitie van plan naar uitvoering?
Bekijk de impact voor het ministerie van Infra
De waterschapsverkiezingen liggen alweer bijna drie maanden achter ons. De nieuwe algemene besturen (AB) zijn geïnstalleerd, de dagelijks besturen (DB) worden geformeerd en zijn in een aantal waterschappen al gestart. Dit is de periode waarin nieuwe politieke ambities worden gevormd en er een andere bestuurlijke dynamiek ontstaat. Alle reden om als waterschap stil te staan bij het bestuurlijk samenspel en de wijze waarop dit georganiseerd is. Dat vond ook het waterschap waar wij aan de slag gaan met een advies over bestuurs- en directieondersteuning. Lees wat wij voor dit waterschap doen en ook voor jouw waterschap kunnen doen.
Bekijk de impact voor gemeente Amsterdam
De gemeente Den Haag brengt innovatieve bedrijvigheid, zorgverleners, onderwijs en andere partijen bij elkaar. In samenwerking komen nieuwe producten en diensten en innovatieve vormen van dagelijkse zorgverlening tot stand. Meer inwoners van de stad kunnen daardoor in de toekomst rekenen op zorg, meer ondernemers beginnen in deze sector met een bedrijf en er wordt gewerkt aan een grotere verscheidenheid aan banen. Drie gemeentelijke diensten trekken het programma. Sandra van de Waart (teammanager bij de afdeling Economie) heeft Nathal van Rijn (TwynstraGudde Interim Management) aangesteld als kwartiermaker Zorginnovatie.
Impact via tijdelijke kwartiermaker
Het moet allemaal frisser, bruisender en groener. De binnenstad van Terneuzen moet zichzelf de komende jaren opnieuw uitvinden. Het Totaalplan Binnenstad Terneuzen is de allesomvattende toekomstvisie, waarin staat beschreven hoe de vernieuwing en ontwikkeling van de binnenstad vorm kan krijgen. TwynstraGudde is gevraagd om uitvoering te geven aan het Totaalplan door de rol van kwartiermaker te vervullen.
Impact via allesomvattende toekomstvisie
De energietransitie is in de fase van uitvoering. Voor gemeenten breekt daarmee een nieuwe tijd aan. Met de regionale energiestrategie (RES), de transitievisie warmte (TVW) en het regionale mobiliteitsprogramma (RMP) zijn de piketpaaltjes geslagen. Nu worden mensen geworven en concrete maatregelen gekozen. De schop gaat de grond in en er moet voortgang worden geboekt. De vraag waar gemeenten nu voor staan, is: hoe breng je de energietransitie van plan naar uitvoering?
Lees verder
De waterschapsverkiezingen liggen alweer bijna drie maanden achter ons. De nieuwe algemene besturen (AB) zijn geïnstalleerd, de dagelijks besturen (DB) worden geformeerd en zijn in een aantal waterschappen al gestart. Dit is de periode waarin nieuwe politieke ambities worden gevormd en er een andere bestuurlijke dynamiek ontstaat. Alle reden om als waterschap stil te staan bij het bestuurlijk samenspel en de wijze waarop dit georganiseerd is. Dat vond ook het waterschap waar wij aan de slag gaan met een advies over bestuurs- en directieondersteuning. Lees wat wij voor dit waterschap doen en ook voor jouw waterschap kunnen doen.
Lees verder
Jasper Oudshoorn, Adviseur Zorg
De gemeente Den Haag brengt innovatieve bedrijvigheid, zorgverleners, onderwijs en andere partijen bij elkaar. In samenwerking komen nieuwe producten en diensten en innovatieve vormen van dagelijkse zorgverlening tot stand. Meer inwoners van de stad kunnen daardoor in de toekomst rekenen op zorg, meer ondernemers beginnen in deze sector met een bedrijf en er wordt gewerkt aan een grotere verscheidenheid aan banen. Drie gemeentelijke diensten trekken het programma. Sandra van de Waart (teammanager bij de afdeling Economie) heeft Nathal van Rijn (TwynstraGudde Interim Management) aangesteld als kwartiermaker Zorginnovatie.
Lees meer over deze opdracht
Het stationskwartier moet dé bruisende ontmoetingsplek worden van Helmond en de rest van de regio. Een vitaal gebied waar het goed wonen, werken en vertoeven is. Het station zelf is al in een nieuw jasje gestoken. De ontwikkeling van het gebied eromheen is de volgende stap. Een gebiedsvisie moest nog worden opgesteld. Parallel aan het opstellen van deze visie is TwynstraGudde gevraagd om de ontwikkelstrategie te maken én de financiële haalbaarheid te bepalen.
Bekijk meer
Padafhankelijkheid gaat over het gebrek aan keuzemogelijkheden van ondernemers in de Land- en Tuinbouw om zich te onderscheiden en te veranderen. Ze kunnen alleen maar nog beter en nog efficiënter werken, maar wezenlijke veranderingen blijven uit. Volgens het Planbureau heeft dat alles te maken met het gebrek aan het sturend vermogen in de Land- en Tuinbouw; een erfenis van decennia liberaliseren
Het Planbureau is zonneklaar over de grootse prestaties van de Nederlandse Land- en Tuinbouw. Een nog nooit eerder vertoonde prestatie van een hyperefficiënte en hoogproductieve sector waar de innovaties over elkaar heen buitelen. En hoewel de economische meerwaarde voor de BV Nederland groot is, blijven de gemiddelde inkomens van agrariërs en het rendement op vermogen sterk onder druk staan.
Ook stelt het Planbureau dat het maar niet lukt succesvol in te spelen op maatschappelijke waarden die ook al decennia hetzelfde zijn, zoals dierenwelzijn, milieudruk of landschap. Opvallend, want mijn persoonlijke ervaring is dat boeren- en tuinders maatschappelijke waardering belangrijk vinden. Als geen ander maken zij onderdeel uit van een regio en bezwaren van omwonenden zijn daarom niet zozeer zakelijke pr issues, maar grijpen in op de identiteit van de ondernemer en daarmee de wil om er iets mee te doen.
Padafhankelijkheid maakt het zo moeilijk om te veranderen en dat is het beste uit te leggen aan de hand van een praktijkvoorbeeld van een bollenteler die van reguliere naar biologische bollenproductie wil overstappen. Allereerst dient de betreffende ondernemer drie jaar biologisch te produceren, voordat hij zijn bodem als biologisch mag bestempelen en de bollen ook als biologisch in de markt mag zetten. In die drie jaar loopt de productie terug, de risico’s op ziekten en plagen nemen toe en ook is de markt zeer ongewis en over het algemeen slechter dan reguliere bollenteelt. De betreffende ondernemer moet dus wel tot op het bot gemotiveerd te zijn om deze stap te nemen. Stel u zelf als voorbeeld: zou u het risico nemen om drie jaar geen of nauwelijks inkomen te verwerven met uitzicht op een biologisch baan met waarschijnlijke slechtere arbeidsvoorwaarden?
Het Planbureau constateert dat er in de afgelopen 25 jaar een bijna onuitputtelijk stroom rapporten is verschenen ‘wat’ er moet veranderen, maar dat daarin zelden is ingegaan ‘hoe’ dat moet gebeuren. Logisch, want het was een periode waarin liberalisering en globalisering aan de orde van de dag was. Verdwenen zijn de naoorlogse ‘nooit meer honger’ instituten als de Landbouwschappen, de Productschappen en regionale aanwezigheid van de Kamers van Koophandel en coöperaties als de Rabobank. Er is geen speler meer die vanuit een onafhankelijk rol ontwikkelingen kan sturen of tenminste kan faciliteren. Het gevolg is een hopeloze versnippering van initiatieven en investeringen.
De conclusie is dat in tegenstelling tot wat veel mensen denken de overheidssturing in de Land- en Tuinbouw alleen maar minder is geworden. De rol van de overheid is volgens het Planbureau nu meer gericht op het reageren op incidenten. Beleidsmatig bevindt overheidssturing zich in de ‘onderhoudssfeer’ om zo de ontwikkelingen bij te houden in die gedifferentieerde en hoogtechnologische sector. Het fosfaatfoutje van het rijk in de melkveehouderij is wat dat betreft exemplarisch. Toch worden er wel pogingen gedaan tot een vorm van coördinatie. Zo hebben 33 (!) partijen vorige maand het Nationaal Tuinbouwakkoord ondertekend. Het gaat in dat akkoord echter nog steeds vooral over de vraag ‘wat’ er moet gebeuren en niet ‘hoe’. Positief is dat de minister mede heeft ondertekend, dat heeft zonder meer een bindend effect. Daarmee is de 'hoe' vraag helaas nog steeds niet beantwoord, want zowel minister als sector zijn zeer terughoudend om die ‘hoe’ vraag, oftewel de governance met rechten en plichten, te beantwoorden.
In de praktijk bepalen binnen de vaak internationale ketens financiers als Rabobank, retailers als Tesco en toeleveranciers zoals Monsanto in hoge mate de koers via marktmacht, convenanten en keurmerken. De keuzevrijheid van de primaire producent is daarbinnen beperkt, omdat de ketens steeds specialistischer zijn geworden. Waar de gemiddelde stedeling alle boeren gewoon boeren vindt, is het onderscheidt in bedrijfsvoering tussen producenten van tomaten, rozen, tulpen, heesters, champignons groot en met de melkvee- of vleesveehouderijen zelfs levensgroot. Overstappen naar een andere keten is daarom voor veel ondernemers en hun financiers te risicovol en de onderlinge binding tussen agrarische ondernemers uit verschillende ketens minder. Een bijkomend gevolg is dat de legitimiteit van brancheorganisaties om dé boer- en tuinder te vertegenwoordigen sterk onder druk staat. Kortom, vanuit de private praktijk is sturing voor agrarisch ondernemers complex en gedifferentieerd en wordt in hoge mate bepaald door een beperkt aantal toeleveranciers en afnemers.
Om dit te doorbreken dient aan drie randvoorwaarden te worden voldaan volgens het Planbureau. Ten eerste moet een heel scherp debat gevoerd worden over de toekomst van de Land- en Tuinbouw. Dus niet meer warm blazen t.a.v. de economische prestaties en koud blazen t.a.v. de milieudruk, maar formuleren waar het nu echt over gaat. De padafhankelijkheid van ondernemers maakt dat ingewikkeld en gevoelig, want wat wordt hun perspectief?
Daarna moet de rol van het collectief of de overheid onder loep genomen worden. Hoewel niemand meer verlangt naar de tijd van de naoorlogse instituten, is vriend en vijand er over eens dat met het verdwijnen van de productschappen in 2015 het kind definitief met het badwater is weggegooid. De Land- en Tuinbouw heeft nou eenmaal een grote impact op mensen, is zichtbaar in het landschap en voelbaar via voedsel. Dat vraagt, tot slot, om iets van coördinatie en dat is dan ook de derde randvoorwaarde. Drie suggesties doet het Planbureau voor die coördinatie: optimaliseren huidige vorm van liberale zelfsturing, terug naar centrale sturing vanuit rijksoverheid of toewerken naar een vorm van regionale sturing. Ben je geïnteresseerd naar de uitwerking van deze drie suggesties, lees dan het rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving, of lees mijn volgende blog Uitzieken of ingrijpen. Uiteraard ben ik ook geïnteresseerd naar uw ervaring of mening. Laat gerust een reactie achter.
